Co robić, gdy Maluch zapomina o tym, czego się nauczył? Co robić, jeśli zmiany w jego wymowie są ledwo zauważalne?  Jak zorganizować czas, aby głoski, które wiesz, że Twoje dziecko potrafi wymówić – były wymawiane? Oto kilka porad, które przydadzą się i Tobie, i Twojemu Maluchowi!

• Przede wszystkim – ćwicz z nim w domu. Pamiętaj jednak, aby nie było to “suche”, pozbawione emocji powtarzanie wyrazów; nie traktuj ćwiczeń, które zaleca logopeda, jak zadań domowych! Najlepszym sposobem do utrwalania nowych zwyczajów językowych jest zabawa! A więc baw się ze swoim dzieckiem i angażuj przez zabawę do tego, aby wymawiało poprawnie ćwiczone głoski. Możesz tu skorzystać ze wszystkich dostępnych zabawek: autek, klocków, lalek..

• Bawcie się słowem – wymyślajcie rymy podczas drogi do przedszkola, recytujcie wierszyki oczekując na obiad, śpiewajcie piosenki jadąc samochodem!

• Opowiadajcie! Wykorzystaj rzeczywiste zdarzenia i zachęcaj Malucha, aby sam przejmował inicjatywę opowiadania: Jak było w przedszkolu? Co jadłeś? Co robiłeś z babcią? Czy pamiętasz, kto był dzisiaj w szkole? Kogo nie było i dlaczego?

• Historyjki obrazkowe – poza swoimi zaletami (kształtowanie logicznego myślenia, orientacja w czasie, łańcuchy przyczynowo-skutkowe) wymagają opowiedzenia przedstawionej sytuacji. Jeśli skończyły Ci się pomysły – sięgnij po gotowe pomoce!

• Zwracaj uwagę swojemu Maluchowi na słowa, jakie wypowiada. Rób to jednak w subtelny sposób, aby go nie zniechęcić. Jeśli zamieni głoski, zapytaj: Co powiedziałeś? Możesz powtórzyć? Na pewno chciałeś to powiedzieć? Nie rób tego za każdym razem; zwracaj uwagę sporadycznie, kilka razy w ciągu dnia.

• Wprowadź nowe pojęcie w Waszym domu – czas ładnego mówienia. Na czym to polega? Wykonujecie ćwiczenia ogólnorozwojowe – rysujecie, malujecie, wycinacie, liczycie lub bawicie się – gracie w gry, budujecie zamki z klocków… a zegarek tyka  Na początku ustaw minutnik na kilka minut i pilnuj, aby dziecko w tym czasie koncentrowało się nad tym, co mówi i jak mówi. Z każdym kolejnym dniem wydłużaj czas ładnego mówienia lub stwarzaj okazję do kolejnej “tury”.

• Wprowadź system motywacyjny. To nie musi być nic słodkiego! Pomyśl, co lubi Twoje dziecko? Może bańki mydlane? Może przybijać pieczątki? Może zabawy z malowaniem palcami? Może jakaś z zabaw gazetowych. Może wspólna gra na instrumencie, na przykład bębnach? A może ulubiona aktywność sportowa?  Warto dostosować system motywacyjny do dziecka, aby widziało, że jego starania są doceniane.

Witam Państwa bardzo serdecznie . Bardzo proszę o zapoznanie się z zestawami ćwiczeń dla uczniów naszej szkoły zakwalifikowanych na zajęcia logopedyczne. Zostały one posegregowane według zaburzeń wymowy poszczególnych głosek.

Głoski szeregu szumiącego

Głoska sz

Ćwiczenia przygotowawcze usprawniające język, wargi i podniebienie.

SZ- czubek języka kierujemy za górne zęby, zęby zwieramy, wargi lekko wysuwamy do przodu

Asza, aszo, asze, aszu, aszy

Osza, oszo, osze, oszu, oszy

Esza, eszo, eszu, esze, eszy

Usza, uszo, uszu, usze, uszy

Asz, osz, esz, usz, ysz

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę sz w nagłosie

Szafa, szalik, szatnia, szabla, szachy, szopa, szofer, szeroki, szelki, szuflada, szufelka, szyba, szyja, szyny,szynka, szachy, szabla, szajka, szał, szampon, szampan, szaszłyk, szatyn, szyszka

Wprowadzamy wyrazy zawierające głoskę sz w środku wyrazu (śródgos)

Kasza, kaszel, maszyna, kosze, kalosze, nosze, koszyk, koszula, kieszeń, wieszak, puszek, groszek, daszek, depesza, naszyjnik, paluszek, leniuszek, kieliszek, garnuszek, tusza, grusza, kiszenie, koniuszek, koszykówka, kożuszek, kwiatuszek, łańcuszek, muszelka, poddasze, poszewka, ptaszek, uszy, kasztan.

Następnie wyrazy zawierające głoskę sz na końcu( wygłos)

Kosz, listonosz, kapelusz, mysz, afisz, arkusz, grosz, gulasz, kalosz, klosz, tusz, dorsz, ratusz.

Połączenia wyrazowe

Szary szalik, szerokie szelki, nasza szatnia, koszyk gruszek, szkolna pieczątka, pluszowy kapelusz, puszka groszku, wyszywana poduszka, bursztynowa broszka, wasza szkoła, wiszący szyld, szeroka szafa, szybki Tomasz, szorstki arkusz, blaszana szabla, szklany kieliszek, szumiąca muszelka

Na koniec polecamy dziecku powtarzać zdania.

Na wieszaku wisi szalik.

W szatni stoją wieszaki.

W koszyku jest groszek.

Mama szuje koszulę.

W szkole jest szatnia.

W szufladzie są szachy.

Nasza pani pisze na maszynie.

Urszula idzie do szkoły

Szymek ma szarą koszulę.

Wszystkie przedszkolaki noszą fartuszki.

Szarak ma długie uszy

Natasza śpi w szałasie

Gulasz jest przepyszny

Na szynach stoi maszyna

Mam garnuszek w groszki

Na szyję założyłam naszyjnik

Wykrztuśny syrop usunie kaszel.

Koło szkoły jest skrzynka pocztowa.

Głoska [sz] w nagłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	NARYSUJ OBRAZKI
SZUFLADA	SZEF
SZUFELKA	SZELKI
SZUKA	SZAMPON
SZUMI	SZOPA
SZAFA	SZYJA
SZALIK	SZYNY
SZATNIA	SZYBA
SZACHY	SZYNKA

Głoska [sz] w wygłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	POŁĄCZ W PARY WG PIERWSZEJ GŁOSKI
MYSZ	KALOSZ
KOSZ	PIÓROPUSZ
ŁUKASZ	PLUSZ
RATUSZ	BUSZ
KAPELUSZ	BAMBOSZ
AFISZ	KLOSZ
PISZ	GULASZ
TUSZ	GROSZ

Głoska [sz] w śródgłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	NARYSUJ I POŁĄCZ W PARY RYMUJĄCE SIĘ SŁOWA
KASZA	PUSZKA	JABŁUSZKO	DUSZEK
MUSZLA	KOSZULA	KWIATUSZEK	PODUSZKA
KASZTAN	PALUSZKI	PIELUSZKA	USZKO
MASZYNA	NASZYJNIK	NOSZE	KALOSZE

Połączenia wyrazowe:

SZASZŁYK	SZYBSZY	SZARA SZAFA	PODUSZKA W KWIATUSZKI
SZYSZKA	SZERSZEŃ	SZYBKI SZYMEK	PIELUSZKA MALUSZKA
SZYNSZYLA	SZKLANA SZYBA	NASZ WUJASZEK	PUSZKA GROSZKU
SZERSZY	SZKOLNA SZATNIA	PYSZNY GULASZ	SZEROKI SZALIK

Zdania:

ZAZNACZ [SZ] NA SZARO, NAUCZ SIĘ CZYTAĆ. ZRÓB ILUSTRACJĘ DO WYBRANEGO ZDANIA.

W KOSZU POD SZAFĄ MIESZKA SZARA MYSZKA.

TOMASZ I SZYMON GRAJĄ W KOSZA POD SZKOŁĄ.

DO SZUFLADY DAM: SZACHY, MUSZLE I KŁĘBUSZEK SZNURKA.

NA WIESZAKACH W SZKOLNEJ SZATNI WISZĄ WORKI I SZALIKI.

Wierszyki:

MYSZ TUP, TUP, TUP, KYSZ, KYSZ, KYSZ. CZY TO JEŻ, CZY TO MYSZ?! TAK TO JEŻ I MYSZ TEŻ. IDĄ JUŻ, TUŻ, TUŻ, TUŻ. Naucz się wierszyka na pamięć! [w wygłosie głoska [ż] ulega ubezdźwięcznieniu i wymawiamy ją jako [sz] ]   MAŁY PTASZEK SZEPNĄŁ MAMIE, W SZKOLE BYŁO RYMOWANIE: ASZA – KASZA OSZO – BROSZO ESZE – KIESZEŃ USZU – BUSZU YSZY – MYSZY ĘSZĘ – WĘSZĘ ĄSZĄ – KĄSZĄ. RAZ, DWA, TRZY, POWTÓRZ TY!

GŁOSKA Ż

Ćwiczenia przygotowawcze usprawniające język, wargi i podniebienie.

1. Kierowanie języka do nosa
2. Kierowanie języka do podniebienia
3. Kierowanie języka do prawego ucha
4. Kierowanie języka do lewego ucha
5. Tworzenie z języka szpilki(język wąski)
6. Tworzenie z języka rurki
7. Tworzenie z języka łyżeczki
8. Oblizywanie językiem warg
9. Wypychanie prawego policzka
10. Wypychanie lewego policzka
11. Kierowanie języka do górnych dziąseł
12. Kierowanie języka do dolnych dziąseł
13. Przesuwanie warg w prawą stronę
14. Kierowanie warg w lewą stronę

Ż- czubek języka kierujemy za górne zęby, zęby zwieramy, wargi lekko wysuwamy do przodu

Ża,  Żo, Że, Żu, Ży- powtarzamy najpierw głoskę w połączeniu z samogłoskami.

Aża. Ażo, aże, ażu, aży

Oża, ożo, oże, ożu, oży

Eża, eżo, eże, eżu, eży

Aż, oż, eż, uż, yż

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę ż w nagłosie( początek wyrazu)

Żaba, żagiel, żaglówka, żarówka, żołędzie, rzodkiewka, rzeka, żółty, żółw, żuk, żyto, żyletka, żyrafa, żyrandol, żeglarz, żart, rzut, żuraw, żeton, żywica żywopłot, żelatyna

Wprowadzamy wyrazy zawierające głoskę ż w środku wyrazu

Plaża, jarzyny, orzechy, morze, korzeń, nożyk, róża, burza, duży, wieża, leżak, koleżanka, talerzyk, dyżurny, wierzba, łyżwy, grzywa, wrzosy, garaże, warzywa, bażant, drążek, kożuch, drużyna, filiżanka, kałuża, podróże, porządek

Następnie połączenia wyrazowe

Duży żuk, korzenie wierzby, różne warzywa, różowy leżak, wieża strażacka, szary kożuch, szumiące morze, koszyk żołędzi, duży talerz, żółty żonkil, ciężki drążek, żelazny garaż, zużyta żyletka, świeże jarzyny, rzadki żywopłot, olbrzymia plaża, porządne żelazko, wymarzona żaglówka

Na koniec polecamy dziecku wymawiać zdania

Na talerzy leżą rzodkiewki.

Nad rzeką rosną wierzby.

Po rzece pływają żaglówki.

Koło żłobka rosną drzewa.

Na wieży stoi strażak.

Grzesio jest dyżurnym.

Pod drzewem leżą żołędzie.

Koleżanka leży na leżaku.

Ten żółw to rzadki gatunek.

Obok filiżanki leży łyżeczka.

GŁOSKA CZ

Ćwiczenia przygotowawcze usprawniające język, wargi i podniebienie.

1. Kierowanie języka do nosa
2. Kierowanie języka do podniebienia
3. Kierowanie języka do prawego ucha
4. Kierowanie języka do lewego ucha
5. Tworzenie z języka szpilki(język wąski)
6. Tworzenie z języka rurki
7. Tworzenie z języka łyżeczki
8. Oblizywanie językiem warg
9. Wypychanie prawego policzka
10. Wypychanie lewego policzka
11. Kierowanie języka do górnych dziąseł
12. Kierowanie języka do dolnych dziąseł
13. Przesuwanie warg w prawą stronę
14. Kierowanie warg w lewą stronę

Czubek języka kierujemy za górne zęby, zęby zwieramy, wargi lekko wysuwamy do przodu

CZA, CZO, CZE, CZU, CZY

ACZA, ACZO, ACZE, ACZU, ACZY

OCZA, OCZO, OCZE, OCZU, OCZY

ECZA, ECZO, ECZE, ECZU, ECZY

ACZ, OCZ, ECZ, UCZ, YCZ

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę CZ w nagłosie

Czapka, czapla, czajka, czoło, czubek, czepek, czekolada, czeladnik, czytanka, czytelnia, czajnik, czosnek, czerwony, czupryna, czysty,

Wprowadzamy wyrazy zawierające głoskę cz w środku wyrazu

Znaczek, haczyk, oczy, boczek, uczeń, pieczeń, klucze, pieczątka, liczydło, pączek tęcza, kaczor, naczynie, loczek, wnuczek, uczynek,łuczywo, kubeczek, maczek.

Następnie wyrazy zawierające głoskę cz na końcu( wygłos)

Płacz, warkocz, miecz, mecz, klucz, klacz, biegacz, tułacz, puchacz, mecz, smycz, bicz

Połączenia wyrazowe

Czerwona czapka, duży czołg, czysty szalik, żółty czepek, szkolna pieczątka, duży klucz, żelazny haczyk, smaczny boczek, czysta doniczka, cztery beczki, czujna czapla, częsty deszcz, czarna czupryna, zaczepny Czesiek, czerwone kozaczki, uczynny chłopczyk, nieczynna czytelnia, czarujący królewicz, czarodziejski czepek.

Na koniec dla utrwalenia głoski polecamy dziecku wymawiać zdania

Na poczcie sprzedają znaczki.

Czarek ma czarny czołg.

W doniczce są czerwone kwiaty.

Na półeczce leży kluczyk.

Dziewczynka płacze.

Mam czerwoną czapeczkę.

Uczeń poszedł do czytelni.

Cały czas ćwiczę liczenie.

Z koszyczka wyskoczył kaczorek.

Wieczorem biegacz ćwiczył skoki.

RÓŻNICOWANIE CZ-C

Tablica jest czarna.

Chłopczyk poszedł nad rzekę.

Uczeń pisze na tablicy

Jacek je pączki.

Na czerwonej tacy są owoce.

W łazience jest czysto.

W torebce są czereśnie.

Na placu stoi czołg.

Chłopiec płacze.

Głoska [cz] w nagłosie:

POŁĄCZ  SYLABY TAK,  BY POWSTAŁY SŁOWA, NARYSUJ OBRAZKI
CZU	KOLADA	CZOŁG
CZO	WIEK	CZEPEK
CZAP	NO	CZAJKA
CZE	ŁO	CZUPIRADŁO
CZAJ	BEK	CZTERY
CZY	KA	CZAROWNIK
CZÓŁ	TANKA	CZARNY
CZŁO	NIK	CZERWONY

Wyrazy z tabelki po prawej stronie służą do utworzenia ciekawych zdań i zapisania ich.

Głoska [cz] w wygłosie:

POŁĄCZ W PARY WG PIERWSZEJ GŁOSKI	NARYSUJ OBRAZKI
MECZ	MLECZ
WARKOCZ	BRODACZ
MIECZ	KRÓLEWICZ
PALACZ	PORĘCZ
KLACZ	PŁACZ
KLUCZ	BIEGACZ
WŁAMYWACZ	APACZ
PUCHACZ	BOGACZ

Głoska [cz] w śródgłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	WYKREŚL JEDNĄ LITERĘ BY WYRAZ MIAŁ SENS
TACZKA	KACZKA	OCZOY	MAGCZUGA
PACZKA	FOCZKA	PAJĘCZYJNA	UCZEŃA
WNUCZKA	BUŁECZKA	PIECZĄTKIA	KOLCZYLKI
WŁÓCZKA	DONICZKA	KONICZYNYKA	TĘCZAZ

Połączenia wyrazowe:

CZERWONA CZAPKA	CZARY CZAROWNIKA	WYPIECZONA BUŁECZKA	POMARAŃCZOWY RĘCZNICZEK
CZARNA CZUPRYNA	CZTERY CZEKOLADY	POCZTOWA PACZKA	TECZKA UCZNIA
CZAPLA I CZAJKA	CZÓŁNO CZARKA	UCZYNNY MARECZEK	KUBECZEK MLECZKA
CZUBEK CZOŁA	CZUBATY CZAJNICZEK	KLUCZE NA HACZYKU	CZAPECZKA NIEMOWLACZKA

Zdania:

ZAZNACZ [CZ] NA CZERWONO, NAUCZ SIĘ CZYTAĆ. ZRÓB ILUSTRACJĘ DO WYBRANEGO ZDANIA.

CZAREK MA MLECZKO W CZERWONYM KUBECZKU.

UCZEŃ CZYTA CZYTANKĘ O CZTERECH CZAPLACH.

CZAROWNIK WYCZAROWAŁ UROCZĄ KACZKĘ.

CZERWONE BIEDRONECZKI MAJĄ CZARNE KROPECZKI.

Wierszyk:

MAŁA CZAPLA MRUCZY MAMIE, CHYBA UMIEM RYMOWANIE: ACZA – KACZA OCZO – UROCZO ECZE – MECZE UCZU – KLUCZU YCZY – BYCZY ĘCZĘ – MĘCZĘ ĄCZĄ – ŁĄCZĄ JEDEN, DWA, TRZY, I RYMUJ TY!

GŁOSKA DŻ

Ćwiczenia przygotowawcze usprawniające język, wargi i podniebienie.

1. Kierowanie języka do nosa
2. Kierowanie języka do podniebienia
3. Kierowanie języka do prawego ucha
4. Kierowanie języka do lewego ucha
5. Tworzenie z języka szpilki(język wąski)
6. Tworzenie z języka rurki
7. Tworzenie z języka łyżeczki
8. Oblizywanie językiem warg
9. Wypychanie prawego policzka
10. Wypychanie lewego policzka
11. Kierowanie języka do górnych dziąseł
12. Kierowanie języka do dolnych dziąseł
13. Przesuwanie warg w prawą stronę
14. Kierowanie warg w lewą stronę
15. Zakładanie wargi dolnej na górną
16. Zakładanie wargi górnej na dolną

Wyrazy z dż do powtarzania

Dżokej, dżem, dżuma, dżungla, dżentelmen, dżdżownica

Gwiżdżący Jerzy, jeżdżący dżokej, zmiażdżona żaba, drożdżowy placek, żurawinowy dżem

Bożena je dżem

Z ziemi wyszła dżdżownica.

Dżungla jest niebezpieczna.

Tomasz jest dżentelmenem,

Zmiażdżyłem duże żołędzie.

Na stadionie kibice gwiżdżą.

Głoska [dż] w nagłosie i śródgłosie:

NARYSUJ OBRAZKI
DŻUNGLA	DŻENTELMEN
DŻEM	DŻUDO
DŻIN	MAHARADŻA
DŻIP	DŻUMA
DŻOKEJ	DROŻDŻÓWKA
DŻOKER	DŻOKEJKA

Zagadki:

ROZWIĄŻ ZAGADKI- ODPOWIEDZI NARYSUJ LUB NAPISZ JEŚLI POTRAFISZ Mama go jesienią z owoców gotuje, zimą taki deser bardzo nam smakuje.
Gdy w baśni dobra wróżka coś wyczarować chce, to dziwy dzieją się, gdy wznosi się czarodziejska ……
Kiedy je mama doda do ciasta, To ciasto mamie pięknie wyrasta.

Połączenia wyrazowe:

PRZECZYTAJ GŁOŚNO, ZAKREŚL [DŻ] NA KOLOROWO

DŻIP DŻENTELMENA

DŻEM DO DROŻDŻÓWEK

DŻUMA W DŻUNGLI

DŻOKEJKA DŻOKEJA

DŻUDOKA NA FIDŻI

RÓŻDŻKA DŻINA

Zdania:

ZAZNACZ [DŻ] NA KOLOROWO, NAUCZ SIĘ CZYTAĆ. ZRÓB ILUSTRACJĘ DO WYBRANEGO ZDANIA.

DŻOKEJ UJEŻDŻA KONIA DŻANNĘ.

DŻENTELMEN KUPIŁ DROŻDŻÓWKI I DŻEM.

W DŻUNGLI PANUJE DŻUMA.

DŻUDOKA KUPIŁ DŻIPA I WYJEŻDŻA NA FIDŻI.

DŻUDOKA TRENUJE DŻUDO.

MAMA KUPIŁA DROŻDŻE I DŻEM DO DROŻDŻÓWEK.

Wierszyk:

PRZEJAŻDŻKA DŻINA DŻENTELMEN DŻIN WYJEŻDŻA DŻIPEM NA PRZEJAŻDŻKĘ W DŻUNGLI PRZED ŚWITEM. NAUCZ SIĘ PIĘKNIE CZYTAĆ

Utrwalanie głosek sz, ż, cz, dż

Na wieszaku wisi żółta czapka

Koło szkoły jest skrzynka pocztowa

Blisko szafy stoi szczotka

Na tapczanie leży duża poduszka

Na drzewie siedzą cztery szczygły

W szkole dzieci piszą i czytają

Na półeczce stoi żelazko

Po deszczu jest tęcza

Pod leszczyną leżą orzeszki.

W kieszeni mam czystą chusteczkę.

 Dziewczynka ma czerwony płaszczyk.

Chłopczyk poszedł nad rzekę.

Jerzyk uczy się dobrze.

Mam piecze szarlotkę

Mareczek przyniósł ze sklepu szynkę.

Zosia włożyła uprasowany fartuszek.

Przed szkołą stoją trzy samochody.

W koszyku są grzyby

Na krześle leżą nożyczki

Po rzece pływają żaglówki

W szafie wisi szalik

Grzesio ma czerwoną czapkę

Na klamce wiszą klucze

GŁOSKI SZEREGU SYCZĄCE: S,Z,C,DZ

GŁOSKA S

S- czubek języka układamy przy wewnętrznej stronie dolnych siekaczy wargi natomiast płasko tak, aby przylegały do zębów. Tworzymy tzw. Szeroki uśmiech, czyli rozciągamy wargi.

Sa, so, se, su, sy

Asa, aso, ase, asu, asy

Osa,oso, ose, osu, osy

Esa, eso, ese, esu, esy

As,os, es, us, ys

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę s w nagłosie( początek wyrazu)

Sad, sala, salon, salceson, saksofon, sałata, sanki, sandały, samolot, samochód, sąd, sąsiadka, sen, sejm, sezon, segment, sypialnia, sylaba, sosna, sól, sukienka, synek, sowa, syrop

Wprowadzamy wyrazy zawierające głoskę s w środku wyrazu

Masa, kasa, klasa, pasek, piasek, basen, fasola, osa, kosa, włosy, wąsy, mięso, kaseta, wesele, nosek, piosenka, fusy, plusy,

Następnie wyrazy zawierające głoskę s na końcu( wygłos)

Las, nos, kłos, pies, lis, bas, hałas, kompas, ananas, pies, magnes, głos, plus, minus, bambus, autobus, globus

Połączenia wyrazowe

Suchy ser, surowy seler, samochód osobowy, strome schody, stary stół, sklep sportowy, smaczna sałata, spokojny piesek, sypki piasek, kostka masła, pusty słoik, wysoka sosna, wąski pasek, jasne włosy, sosnowe deski, słodki syrop, wysoka klasa, słynny stadion, spuchnięty nos, kolosalny kaktus, stylowy samochód

Na koniec dla utrwalenia głoski polecamy dziecku wymawiać zdania

Stefek ma sanki

W sklepie sprzedają sałatę

Na stole stoi słoik

Na półmisku jest mięso

Lis ucieka do lasu

Na basenie jest wesoło

Nas stołku stoją sandały

Nad sadzawką rosną chwasty

W stodole są snopki słomy.

Adresuje list do Teresy

Samolot wystartował z lotniska

Syrenka jest w herbie naszej stolicy

Sylwia jest systematyczną uczennicą

Sebastian został nagrodzony oklaskami

Sabina zrobiła sałatkę z ogórka.

W sobotę oglądaliśmy niesamowity serial.

W sanatorium jest piękna sala koncertowa

Na basenie sandały zostawiamy w przebieralni

W sekretariacie pracuje sympatyczna sekretarka

Głoska [s] w nagłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	NARYSUJ OBRAZKI
SUKIENKA	SAMOCHÓD
SUM	SAMOLOT
SUWAK	SALA
SÓL	SANKI
SYN	SAŁATA
SOK	SANDAŁY
SOPEL	SKAKANKA
SOWA	SMOK

Głoska [s] w wygłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	POŁĄCZ SŁOWA W PARY WG PIERWSZEJ GŁOSKI
NOS	LIS
ATLAS	LAS
MINUS	AUTOBUS
TYGRYS	ANANAS
PAS	GRUBAS
KĘS	GLOBUS
WŁOS	KAKTUS
DŁUGOPIS	KŁOS

Głoska [s] w śródgłosie:

POŁĄCZ RYMUJĄCE SIĘ SŁOWA, NARYSUJ OBRAZKI	ROZWIĄŻ REBUSY I NARYSUJ OBRAZKI
OSA	KAPUSTA	100 KROTKA	PRO 100 KĄT
LASKA	MROWISKO	I 100 TA	MIA 100
USTA	MASKA	LI 100 PAD	100 PIEŃ
OGNISKO	KOSA	PI 100 LET	RAJ 100 PY

Połączenia wyrazowe:

SELEDYNOWA SUKNIA	SŁODKI SEREK	SKLEPOWA KASA	DESKA DO PRASOWANIA
SALON SAMOCHODOWY	SAMOTNY SŁOWIK	NIEBIESKI RYSUNEK	KAPUSTA NA BIGOS
SENNA SOWA	SPORTOWE SPODNIE	WYSŁANY LIST	WESOŁY PIESEK
SŁONA SAŁATKA	SMUTNY SUSEŁ	BOSA STOPA	NIEBIESKI DŁUGOPIS

Zdania:

Zaznacz [s] na niebiesko, naucz się czytać zdania. Zrób ilustrację do wybranego zdania.

SŁAWEK MA POPSUTY SUWAK W SPODNIACH.

NA STOLE SĄ: NOTES, ATLAS I NIEBIESKI DŁUGOPIS.

SOSNOWY LAS JEST SCHRONIENIEM SAREN, SÓW I BORSUKÓW.

SABINA MÓWI: STEFAN, SPRÓBUJ MOJEGO SERNIKA Z ANANASAMI.

Wierszyk:

LIS LIS DO LISKA LIST NAPISAŁ NA LISTKU KALINY, DROGI LISKU W TĄ SOBOTĘ SĄ ME IMIENINY.

GŁOSKA Z

Z-  czubek języka układamy przy wewnętrznej stronie dolnych siekaczy wargi natomiast płasko tak, aby przylegały do zębów. Tworzymy tzw. Szeroki uśmiech, czyli rozciągamy wargi.

Za, zo, ze, zu, zy

Aza, azo, aze, azy, azu

Oza, ozo, oze, ozy, ozy

Eza, ezo, eze, ezu, ezy

Az, oz, ez, uz, yz

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę z w nagłosie( początek wyrazu)

Zabawa, zamek, zegar, zakład, zachód, zapałki, zakładka, zebra, zęby, zupa, zabytek, zachód, zachwyt, zadanie, zagadka, zając, zakaz, zakład, zakładka, zakonnik, zaliczka, załoga, zamach, zatoka, zawał, zawody, zespół, zeznanie, zezwolenie.

Wprowadzamy wyrazy zawierające głoskę z w środku wyrazu

Waza, wazon, gazeta, koza, wozy, muzyka, limuzyna, lizak, język, złoto, zły, zlew, znak, gniazdo, jezdnia, gwizdek, bielizna wazelina, błazen, filozof, muzeum, guzek, pauza, bluza.

 Połączenia wyrazowe

Zachód słońca, zapalona zapałka, zepsuty zegar, zabytkowy zamek, zdolny muzyk, zgrany zespół, zlepiona gaza, zwiewna bluzka, zapłakana Eliza, znakomity błazen, zakazane zawody, zachwycający zachód.

Na koniec dla utrwalenia głoski polecamy dziecku wymawiać zdania

W zeszycie jest zakładka

W zlewie jest zmywak

Zosia ma zdrowe zęby

Na jezdni stoją wozy

Zuzia jest zawsze roześmiana.

Karuzela nagle zatrzymała się

Zosia znalazła w piasku zegarek

Podczas zawodów zaziębiłem się

Nad zatoką stoi zabytkowy zamek

W muzeum jest wystawa zabawek

Iza zachorowała na zapalenie zatok

Ten kompozytor jest znanym muzykiem w wazonie jest wiązanka niezapominajek

Zarezerwowałam bilet na wyjazd za granicę.

Głoska [z] w nagłosie:

POŁĄCZ SYLABY TAK, ABY POWSTAŁY WYRAZY. POZOSTAŁE WYRAZY NARYSUJ.

ZA	CH	ZAKŁADKA	ZLEW
ZO	BAWKA	ZAPIEKANKA	ZŁOTÓWKA
ZE	MEK	ZOMBI	ZNAK
ZU	O	ZACHÓD	ZŁOM
ZY	GAR	ZAPAŁKI	ZJAWA
ZĘ	GMUNT	ZERO	ZŁOTO
ZA	BY	ZEBRA	ZYGZAK

Głoska [z] w śródgłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	POŁĄCZ W PARY WG PIERWSZEJ GŁOSKI
GAZETA	BLUZA	MUZEUM	MAZAK
LIZAK	JĘZYK	WALIZA	KOZA
WÓZEK	GNIAZDO	KARUZELA	GWIAZDA
MAZAK	FRYZURA	GWIZDEK	WAZON

Połączenia wyrazowe:

NARYSUJ OBRAZKI LUB PRZEPISZ
ZAJEZDNIA	ZABYTKOWY ZAMEK	BRĄZOWA BLUZA	MUZYKALNY KOMPOZYTOR
GWIAZDOZBIÓR	ZAWIŁE ZADANIE	ROZGADANY KUZYN	ZAWIĄZANY WĘZEŁEK
ZLEWOZMYWAK	ZAPALONA ZAPAŁKA	POMAZANA GAZETA	ZNAK ZAPYTANIA
ZUZANKA	ZADBANE ZĘBY	ZATKANY ZLEW	ZŁOTY ZEGAREK

Zdania:

ZAZNACZ [Z] NA BRĄZOWO, NAUCZ SIĘ CZYTAĆ. ZRÓB ILUSTRACJĘ DO WYBRANEGO ZDANIA.

ZENEK OGLĄDA ZŁOTE GWIAZDY.

MAMA PODAŁA NA OBIAD: ZUPĘ, ZAPIEKANKĘ I BEZY.

KUZYNKA IZA ZNALAZŁA ZŁOTY ZEGAREK.

LUIZA ZBIERA WIDOKÓWKI ZABYTKOWYCH ZAMKÓW.

Tekst:

KUZYN ZENEK ZNALAZŁ MAZAKI .MALUJE NIMI WZORKI I ZYGZAKI: KOZY W ZABAWNE WZORKI, ZEBRY W ZŁOTE GWIAZDY I ZNAKI, A DINOZAURY W BRĄZOWE ZYGZAKI. Naucz się czytać, zrób ilustrację do tekstu.

GŁOSKA C

C-  czubek języka układamy przy wewnętrznej stronie dolnych siekaczy wargi natomiast płasko tak, aby przylegały do zębów. Tworzymy tzw. Szeroki uśmiech, czyli rozciągamy wargi.

Ca, co, ce, cu, cy

Aca, aco, ace, acy, acu

Oca,oco, oce, ocu, ocy

Eca, eco, ece, ecu, ecy

Ac, oc, ec, uc, yc

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę c w nagłosie( początek wyrazu)

Cały, cukier, cukierki, cebula, cegła, cela, cement, cyrk, cytryna, cacko, cal, celnik, cecha, cement, cekin, cynk, cygan, cyklon, cynamon, cud

Wprowadzamy wyrazy zawierające głoskę c w środku wyrazu

Taca, placek, ocet, kocyk, owoce, plecak, plecy, ręce, ulica, tablica, kotwica, abecadło, świeca, kucyki, płuca, ocean, motocykl, klocek.

Następnie wyrazy zawierające głoskę c na końcu( wygłos)

Plac, pałac, koc, noc, piec, palec, chłopiec, widelec, latawiec, księżyc, zając, stacja, lekcja, wakacje, makowiec, hamulec, koniec, lipiec

Połączenia wyrazowe

Cytrynowy cukierek, lekcja tańca, cały plecak, pocerowany kocyk, mocny ocet, pracowite ręce, obcy akcent, cenna pomoc, całe abecadło, cudowny pałac, cygański taniec, polecony list, pracowity Ignacy, pozłacana kaplica, cętkowana narzuta

Na koniec dla utrwalenia głoski polecamy dziecku wymawiać zdania

Celinka ceruje koc

Na tacy leżą owoce

W butelce jest ocet

Chłopiec ma latawiec

Jacek ma nowy plecak

W cegielni pracują robotnicy

Na choince wiszą cukierki

Codziennie jem owoce

Na kocyku leży pajac

Jacek bawi się klockami

Pracuję na północnej granicy

Na tacy mam cenne pamiątki

Ceramika japońska jest zachwycająca.

Ta kamienica jest polecona przez Cezarego

Cyryl dostał od ojca motocykl

Głoska [c] w wygłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	NARYSUJ OBRAZKI
KOLEC	TANIEC
PÓŁNOC	KLOC
KONIEC	KRAWIEC
WIDELEC	POMOC

Głoska [c] w nagłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	NARYSUJ OBRAZKI
CEBULA	CYGAN	CYRK	CYFRY
CENA	CEKIN	CÓRKA	CERATA
CEGŁA	CYMBAŁKI	CYLINDER	CENTYMETR
CUKIERNIA	CYNAMON	CENTRUM	CYTRYNA

Głoska [c] w śródgłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	WYKREŚL JEDNĄ LITERĘ BY WYRAZ MIAŁ SENS
ULICA	TABLICA	OCENAN	MOLTOCYKL
PLECY	AKACJA	PLAECAK	OWOCEW
TACA	DONICA	KLOKCEK	KAIMIENICA
BALETNICA	KUCYK	ABEACADŁO	POCLĘDWICA

Połączenia wyrazowe:

CENA CEBULI	CYTRYNOWE CUKIERKI	PRACUJĄCY KIEROWCA
CYGANKA CECYLIA	CYNAMONOWY CUKIER	OWOCOWY PLACEK
CUDOWNE CACKO	CENNA CUKIERNICA	MOTOCYKL POLICJANTA
CAŁA CEGŁA	CÓRKA CUKIERNIKA	LECĄCY LATAWIEC

Zdania:

ZAZNACZ [C] NA CYTRYNOWO, NAUCZ SIĘ CZYTAĆ. ZRÓB ILUSTRACJĘ DO WYBRANEGO ZDANIA.

MAMA CAŁUJE CÓRKĘ NA DOBRANOC.

LUCYNKA UKŁADA NA PÓŁCE: KLOCKI, CYMBAŁKI I PAJACA.

TATA JACKA PRACUJE W FABRYCE PRODUKUJĄCEJ MOTOCYKLE.

CELINA UPIEKŁA PLACEK Z OWOCAMI I CYNAMONEM.

Wierszyk:

LATAWCE LECĄ DWA LATAWCE PO ŁĄCE PACHNĄCEJ PORWAŁY DMUCHAWCE I MAKI PACHNĄCE LECĄ, LECĄ KU NOCY WOŁAJĄC DOBRANOC I MROK OGROMNY NA ŁĄKĘ KŁADĄC.

GŁOSKA DZ

DZ-  czubek języka układamy przy wewnętrznej stronie dolnych siekaczy wargi natomiast płasko tak, aby przylegały do zębów. Tworzymy tzw. Szeroki uśmiech, czyli rozciągamy wargi.

Dza, dzo, dze, dzu, dzy

Adza, adzo, adze, adzu, adzy

Odza, odzo, odze, odzu, odzy

Edza, edzo, edze, edzu, edzy

Adz, odz, edz, udz, ydz

Następnie dziecko powtarza wyrazy zawierające głoskę dz

Sadzawka, sadze, ogrodzenie, rodzynki, cudzy, miedza, koledzy, kukurydza, rydze, pieniądze, pędzel, dzbanek, dzwonek, dzwonić, bryndza, bardzo, władza, koledzy, słudzy, złudzenie, dzbanek, dzwonek, dzwonnik, dzwonnica, frędzle, rdzeń.

Połączenia wyrazowe

Dzbanek kukurydzy, cudze pieniądze, drodzy widzowie, nędzne sadzonki, obudzeni koledzy, cudze ogrodzenie, nagrodzony dzbanek, dzwoniąca dzwonnica, posadzona kukurydza, przeszkadzające frędzle,

Na koniec dla utrwalenia głoski polecamy dziecku wymawiać zdania

Na podłodze leży pędzel

Koledzy poszli nad sadzawkę

Dzwonek dzwoni na lekcję

Przy miedzy rośnie kukurydza

Dzieci jedzą rodzynki

Na wadze leżą rydze

Na cedzaku są grzyby

Miałem dziwne złudzenie

To ogrodzenie jest nędzne

Moi koledzy posiadają dużą wiedzę

Boląca noga przeszkadzała mi zasnąć

Te sadzonki niedługo wydadzą owoce

W placku są bardzo smaczne rodzynki

W ogrodzie posadzono sadzonki drzew.

Głoska [dz] w nagłosie i śródgłosie:

NARYSUJ OBRAZKI	NARYSUJ OBRAZKI	PRZEPISZ
DZBANEK	FRĘDZEL	BRYNDZA
DZWONEK	MIEDZA	TWIERDZA
DZWONNIK	KOLEDZY	POMIĘDZY
DZYNDZEL	OGRODZENIE	WITAJ WODZU
JEDZENIE	WĘDZONKA	TELEWIDZOWIE
PĘDZEL	KUKURYDZA	RDZA
PIENIĄDZE	RYDZE	NA NODZE
JĘDZA	RODZYNKI	URODZAJ

Połączenia wyrazowe:

NARYSUJ OBRAZKI LUB PRZEPISZ
UTRUDZENI KOLEDZY	DOWODZENIE WODZÓW
NAJEDZONY DZWONNIK	URODZAJ KUKURYDZY
POBRUDZONY DZBANEK	NĘDZNE PIENIĄDZE
WYGŁODZONY NĘDZNIK	WŁADZA WODZA

Zdania:

ZAZNACZ [DZ] NA KOLOROWO, NAUCZ SIĘ CZYTAĆ. ZRÓB ILUSTRACJĘ DO WYBRANEGO ZDANIA.

DZWONNIK DZWONI DZWONEM.

POD MIEDZĄ BYŁY NĘDZNE RYDZE.

NAJEDZONE RODZYNKAMI JĘDZE PĘDZĄ NA MIOTŁACH.

OBOK OGRODZENIA BYŁA KUKURYDZA.

WYGŁODZENI WODZOWIE INDIAN KUPILI WĘDZONKĘ.

Z uwagi na małą liczbę słów zawierających głoskę [dz] przedstawiony poniżej wierszyk zawiera również głoski opozycyjne.

NAUCZ SIĘ CZYTAĆ, ZRÓB ILUSTRACJĘ DO TEKSTU.

WYGŁODZONY WODZA SYN ZJADŁ RODZYNEK PEŁEN DZBAN UKRADŁ JĘDZY KUKURYDZĘ DWIE WĘDZONKI, RDZAWE  RYDZE NAJEDZONY W POLU ŚPI A WÓDZ CHODZI BARDZO ZŁY!

UTRWALANIE SZEREGU S, Z, C, DZ

Na ulicy stoi stary samochód

Celinka ma niebieską sukienkę

W misce jest sałata

Pod miedzą siedzą zające

Na półce stoją zabawki

Jacek wraca ze sklepu

Zosia ogląda zachód słońca

Wozy wiozą zboże do miasta

Na stoliku stoi dzbanek

Z daleka słychać dzwony

Chłopiec stoi przy samochodzie

NA KONIEC TEGO ZESTAWU ĆWICZEŃ RÓŻNICOWANIE OBU SZEREGÓW TYCH GŁOSEK.

Połączenia wyrazowe:

Zaznacz literę [c] na zielono a [cz] na pomarańczowo i przeczytaj starannie

PACZKA CUKIERKÓW

POMARAŃCZA I CYTRYNA

CYFRA CZTERY

CENNE KOLCZYKI

LECĄCA KACZKA

CZEKOLADOWY PLACEK

TAŃCZĄCA BALETNICA

OCEANICZNA OŚMIORNICA

Wyrazy:

	Wpisz wyrazy zawierające literę [C]	Wyrazy zawierające literę [CZ]
A	abecadło	apteczka
B
D
G
K
L
M
N
O
P
R
T

Wyrazy zawierające jednocześnie [c] i [cz]:

Narysuj obrazki	Uzupełnij brakujące [c] i [cz]
WILCZYCA	__AROWNI__A
BOCZNICA	__UKIERNI__KA
CUDACZEK	KA__EŃ__E
UCZENNICA	__ALINE__KA
LECZNICA	JAJE__NI__A
NA ŁĄCZCE	__ERWIE__
NA PÓŁECZCE	__ÓRE__KA
W TECZCE	__UKIERE__EK

Zaznacz (c)na zielono a [cz] na pomarańczowo. Przeczytaj starannie. Zrób ilustrację do wybranego zdania.

EWA OGLĄDA OCEANICZNĄ OŚMIORNICĘ W KSIĄŻECZCE.

UCZENNICA NA ŁĄCZCE OGLĄDA KACZEŃCE.

W CZERWCU CZAROWNICA ODCZAROWAŁA MRUCZĄCEGO KOTA.

CÓRECZKA POSTAWIŁA CUKIERNICZKĘ NA PÓŁECZCE.

CALINECZKA PODAŁA CUDACZKOWI JAJECZNICĘ.

CHOREJ WILCZYCY UDZIELONO POMOCY W LECZNICY DLA ZWIERZĄT.

Połączenia wyrazowe:

Przeczytaj starannie.

DŻEM W DZBANKU

DZWONNIK W DŻUNGLI

PIENIĄDZE DŻOKEJA

DROŻDŻÓWKA Z RODZYNKAMI

KOLEDZY W DŻIPIE

DZWONEK DŻINA

RODZEŃSTWO NA ZJEŻDŻALNI

PĘDZEL DŻENTELMENA

Zaznacz (dz) na zielono a [dż] na czerwono. Przeczytaj starannie. Zrób ilustrację do wybranego zdania.

DŻUDOKA I DŻENTELMEN JEDZĄ WĘDZONKĘ.

DŻOKEJ KUPIŁ DROŻDŻÓWKĘ Z RODZYNKAMI.

KOLEDZY W DŻIPIE PĘDZĄ DŻUNGLĄ.

DŻENTELMEN I DŻOKEJ GRAJĄ W BRYDŻA NA PIENIĄDZE.

RODZEŃSTWO W DŻDŻU ZJEŻDŻA PO ZARDZEWIAŁEJ ZJEŻDŻALNI.

JĘDZA GWIŻDŻE I MALUJE PĘDZLEM RÓŻDŻKĘ.

Połączenia wyrazowe:

Zaznacz literę [s] na niebiesko a [sz] na szaro i przeczytaj starannie.

SUCHA SZYSZKA

STARA SZKOŁA

SZALIK W PASKI

NIEBIESKA SZUFELKA

SOK GRUSZKOWY

KISZONA KAPUSTA

SZEROKIE SPODNIE

PYSZNA KIEŁBASA

Wyrazy:

	Wpisz wyrazy zawierające literę [S]	Wyrazy zawierające literę [SZ]
A	adres	afisz
B
D
G
K
L
M
N
O
P
R
T

Wyrazy zawierające jednocześnie [s] i [sz]:

NARYSUJ OBRAZKI	UZUPEŁNIJ BRAKUJĄCE [S] ORAZ [SZ]
SZOSA	__TRUK__Y
SERDUSZKO	__YMPAN__
LISTONOSZ	__TARU__KA
STASZEK	__ELE__T
SUSZARKA	__U__A
SZAŁAS	__A__ETKA
SZÓSTKA	__ŁY__Y__?

Zaznacz na niebiesko a [sz] na szaro. Przeczytaj starannie. Zrób ilustrację do wybranego zdania.

NASZ LISTONOSZ STEFAN TO MIŁY, STARSZY PAN.

STARUSZKA WYGRAŁA SZÓSTKĘ W TOTO-LOTKA.

W SOBOTĘ NA OBIAD MAMA PODA: KASZĘ, PYSZNY SOS, SURÓWKĘ Z KISZONEJ KAPUSTY, SOK GRUSZKOWY I SZARLOTKĘ NA DESER.

SASZA WYJĄŁ Z SASZETKI SUSZARKĘ I SUSZY WŁOSY.

STASZEK UBRAŁ SZARE, SZTRUKSOWE SPODNIE, NIEBIESKĄ KOSZULĘ I SŁOMKOWY KAPELUSZ.

W NASZEJ STAREJ SZKOLE SŁYCHAĆ STRASZNE SZMERY I SZELESTY.

ĆWICZENIA UTRWALAJĄCE TRZY SZEREGI GŁOSEK Z GRUPY SEPLENIENIA

Na misce leżą dojrzałe śliwki

Gospodarz niesie kosę

Basia ma żółtą sukienkę w groszki

Mamusia pierze bieliznę dzieciom

Na szafie stoi zielony wazon

W garnuszku jest zupa szparagowa

Szary zajączek śpi pod miedzą

Szpak głośno śpiewa

Na stole leży śmietankowa czekolada

U sufitu wisi żyrandol

Na zagonie rośnie cebula

W torbie są czereśnie

Wieczorem jest zimno

Na ścianie wiszą prace przedszkolaków

Dzieci jedzą śniadanie

Dyżurny pilnuje porządku w łazience

Dzieci przyniosły z lasu poziomki.

W szkolnej sali postawiono szafki i stoliki

Obok szatni są szerokie schody

Mama szykuje kaszę, sos, sałatę i szpinak

Po wąskich szynach sunie lokomotywa.

Tomasz dostał nowe tenisówki

Na wieszaku wisi chustka i szalik

Tata ominął żmiję

Bolek był w żłobku

Niedługo będą żniwa

Na podwórku był żwir

Wujek odgania żwir

Rolnik kupił żniwiarkę

Mama gotuje warzywa

Tomek łupie orzechy

Pani chowa leżak

Kuba ogląda burzę

Pani chwali Bożenę

Ola ma jarzębinę

Wysoko szybuje szybki samolot

Szymek postawił szopę w sadzie

W sklepie sprzedają szynkę i kiełbasę

Sylwia szykuje pisanki do koszyczka

Sabinka uszyła sukienkę w groszki

Mama kocha swojego syna

Wojtek pije malinowy syrop

Tata kroi biały ser

Jak szło słonko spać musieli mu dać tych puchowych chmurek skrzynkę na poduszki na pierzynkę żeby mogło spać .Jak chciał miesiąc wstać musieli mu dać na buciki srebrnej rosy by po niebie nie szedł bosy, kiedy musiał wstać. Lśni miesiączek lśni śpi słoneczko śpi i nie wiedzą wcale o tym teraz przedtem ani potem, co mój mały śni.

Płynie wije się rzeczka jak błyszcząca wstążeczka tu się srebrzy tam ginie a tam znowu wypłynie. Woda w rzeczce przejrzysta zimna bystra i czysta, biegnąc mruczy i szumi, ale kto to zrozumie, tylko kamień i ryba znają mowę tę chyba, ale one jak wiecie znane milczki na świecie.

Ciocia zabrała Zosię i Jasia do sklepu. Dzieci ciągną ciocię do zabawek.Dzieci ciągną ciocię do zabawek. Ileż tu wszystkiego. Patrzą ciekawie. Na czym skupić oko? To warte obejrzenia i to też. Jasia interesują samochody, a Zosię lalki. Lalki są duże i małe, ślicznie ubrane w sukieneczki i buciki. Którą lalkę wybrać?Samochody też są różne: duże, małe, nowoczesne, i stare modele. Co tu wybrać? Ale dziś nie mogą nic kupić, bo ciocia zapomniała pieniędzy.

GŁOSKA R

Ćwiczenia przygotowawcze

1. Wysuwamy język do przodu język wąski i język szeroki
2. unoszenie szerokiego języka na górną wargę
3. unoszenie szerokiego języka na górne zęby
4. cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia
5. kląskanie językiem
6. mlaskanie
7. naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka
8. masaż języka przez wysuwanie i wsuwanie go między lekko rozwartymi zębami
9. wymawiamy szybko głoskę ttttttt przy otwartych ustach
10. wymawianie głoski dddddd
11. wymawianie głosek td td td  td td
12. wymawianie głosek tdn tdn tdn tdn tdn
13. wymawiamy teda teda teda teda teda
14. wymawiamy tedo tedo tedo tedo tedo
15. wymawiamy tede tede tedet ede
16. wymawiamy tedu tedu tedu tedu
17. wymawiamy tedy tedy tedy tedy
18. wymawiamy trl trl trl trl trl
19. wymawiamy tda, tdo, tde, tdu, tdy

tra, tro, tre, tru, try

drą, dro, dre, dru, dry

trawa, trasa, tramwaj, tratwa, trampki, tran, troje, trochę, trudny, truskawka, trybuna

drabina, droga, drewniaki, drut.

Atra, atro, atre, atru, atry

Otra, otro, otre, otru, otry

Etra, etro, etre, etru, etry

Utra,utro, utre, utru, utry

Strażak, wiatrak, siostra, futro, jutro, lustro, patrol, wątroba, piętro, strona opatrunek, struś strumyk, futryna, cytryna, strych

Adra, adro, adre, adry, adru

Odra, odre, odru, odry, odro

Edra, edro, edre, edru, edry

Udra, udro, udre, udru, udry

Kołdra, wiadro, zdrowy, biedronki, landrynki, adres, hydrant

Trudna droga, drobny drut, druga strona, drewniany wiatrak

Strażak niesie drabinę

Na drodze leży drut

Siostra kupiła truskawki

Po futrynie chodzi biedronka

Na strychu wisi futro.

Praca pralka, pralnia, prasa, prosty, proszę, prędko, precelki, prezent, próba, oprawa, uprasowany, wyprawa,

Drogi prezent, uprasowana wiatrówka, pierwsze piętro, prosty drut

Brat, brama, bratki, broda, broszka, bruk, bruzdy, bryła, ubranie, obrazek, zebra, obroża, obrona, ubrudzony

Brudne ubranie, brukowana droga, oprawiony obrazek, drugie piętro

Bronek zapomniał adresu

W pralce jest brudne ubranie

Brat pracuje w fabryce

Kra, kraj, kran, kratka, krawiec, krawat, krok, kropla, krowa, kromka, kreda, krem, kret, kreska, królik, kruk, krótki, ekran, mokro, ukrop, okres, okruszyny, pokrywka, przykry,

Grad, grabie, granica, groch, gromada, grobla, gruby, grypa, grudzień, gruzy, agrafka, ogrodzenie, agrest, ogródek, ogryzek,

Dobry krawiec, krótki krok, drobny groch, krem cytrynowy, gruba kreska, granatowy krawat, mokra kołdra, groźny tygrys

Krawiec prasuje ubranie

Krysia gra na trąbce

Koło bramy chodzi kruk

W ogrodzie leżą grabie

Krowa skubie mokrą trawę

Na grobli stoi grupa dzieci.

Przed fabryką stoją dwa rowery

Franek gra na trąbce

Na drodze stoją traktory

W akwarium pływają ryby

Krowa skubie mokrą trawę

Romek przyniósł raki

Wieczorem gryzą komary

Baran ma rogi

Hydraulik naprawia krany

Kasia karmi kury

Na zagonie rosną ogórki i groch

Ra, ro, re, ru, ry

Rama, rana, rasa, radio, ranek, rakieta, rok, rondel, rolnik, rosa, roślina, recepta, ręka, rękawiczka, ruch, rów, równy, rózga, róża, rumianek, ryba, rynek, rynna, rysunek, ryś, ryż

Ranna rosa, rozwinięta róża, równa kreska, ogrodzony teren, aparat radiowy, podarty parasol, arkusz papieru, drewniany korek, stary żyrandol, rozbity garnek, port rybacki, kolorowa cerata, skórkowe rękawiczki

Para, kara, tara, rana, parasol, aparat, kora, pora, korek, wtorek, teren, litera, cerata, skóra, dziura, biuro, pióro, murek, żyrafa, żyrandol, arkusz, latarka, sarna, port, tort, serce,

W porcie rybackim jest duży ruch

Na rynku stoją latarnie

Robotnicy wracają z fabryki

Na biurku leży piórko

W torebce jest rumianek

Krysia ma czerwone korale

Marysia karmi kury

Ar, or, er, ur, yr

Żar, cukier, katar, konduktor, pomidor, ser, skuter, sweter, lakier, mur, dyżur, bór, chór

Parter, rura, marmur, traktor, rabarbar, rower

Romek rozwija z papieru ser

W torbie jest cukier

Pod murem stoi rower

Artur ma sweter podarty na rękawie

Jurek ma katar i gorączkę

Na podwórku jest traktor

ATRAMENT I KREDA

ATRAMENT CZARNY JAK CZARNA ZIEMIA,

JASNĄ KARTECZKĘ WZORKAMI PRZEMIENIA

KIESY TO BIAŁE ZAMIENIA SIĘ W CZARNE

PRACA CZŁOWIEKA NIE IDZIE NA MARNE

ATRAMENT CZARNY MYŚL PRZEZROCZYSTA

KARTKA NIE BĘDZIE JUŻ NIGDY TAK CZYSTA

JUŻ NA TABLICY LITERY RYSUJE

TO SIĘ WYJRĘCA, CYFERKI MALUJE

KAŻDY Z RADOŚCIĄ SIĘ KREDĄ ZABAWIA

BO W SZKOLE FRAJDĘ WSZYSTKIM TO SPRAWIA

KREDA W PRZYJAŹNI Z TABLICĄ ŻYJE

WYKREŚLA CUDA TAJEMNIC NIE KRYJE

PRACOWITY ROMEK

Za miastem są ogródki działkowe. Rodzice Romka mają tam swoją działkę. Rosną na niej truskawki, rabarbar, marchewka, pietruszka i szczypiorek. Są też czereśnie i grusze. Romek ma własny zagonek. Posadził na nim bratki, stokrotki i astry. Przy samym ogrodzeniu rosną różowe i czerwone róże. Romek przychodzi na działkę w każdą niedzielę. Przez cały tydzień ogródka pilnuje strach na wróble.

GROŹNY WILK

A ten wilczek szary, bury, ma kły ostre i pazury

A ty wilczku rozbójniczku chodzisz sobie po gaiczku

Głoska k

1. opieranie języka o dolne zęby
2. unoszenie środka języka do podniebienia miękkiego i twardego
3. podwijanie języka
4. ssanie cukierka
5. szeroko otwieramy buzię i próbujemy wymawiać głoskę kkkkkk

ka, ko, ke, ku, ky

kapa, kanapa, kasa, kawa, kabel, kamień, kalosze, koc, koń, kosa, koza,kolej, komin, kowal, kolacja, kopalnia, kolonia, korale, koszula, kefir, kęs, kępa, kula, kura, kuchnia, kużnia

kasa kolejowa, kolorowa koszula, kulawa koza, kupa kamieni

Kasia karmi kury

W kuchni leży kabel

Makaron, oko, okulary, pokój, fabryka, mleko, ręka, mak, lak, hak, sok, lejek, piasek, placek, lotnik, indyk

Fabryka kabli, bańka mleka, makowy placek, rak nieborak

W pudełku sa korale

Na kanapie leży piesek

Na haku wisi plecak 

Karol kupił choinkę 

Klej, klasa, klucz, kreda, krowa, ławka, balkon, lalka, pudełko, szynka, łyżka

Łyżka soku, kruchy sernik, parkowa ławka, zamknięta klasa

Władek ma nowe kapcie

Mama piecze placek

W klasie jest kreda

W oknie wisi firanka

Kasia ma lalkę

Łączymy głoskę k z głoską t

Kaptur, kapusta, apteka, butelka, siatka, piątka, żółtko, piątka, żyletka, kostka, kartka, kurtka, taksówka, truskawka, klamka, kawka, klocek, kubek, korek, kotek, kukułka

Mokry kaptur, kostka cukru, kwaśna kapusta, butelka mleka, listek klonu, kubek kawy

Kazio buduje z klocków domek

Kukułka kuka

Na kartce leży ołówek

W szklance jest kompot truskawkowy

Kotek pije mleko

W klatce jest kanarek

Na kolację będzie szynka

GŁOSKA G

GA, GO ,GE, GU, GY

Gapa, ganek, garnek, gazeta, gorący, gołąbek , góra, gumka, guzik, gęś , gąbka

Gumowa gąbka, gorący garnek, gałka, gajowy, godzina, góral, górnik

Waga , uwaga, zagon, noga, kogut, ogórek, kolega, głowa, groch, grypa, grzebień, agrest, ognisko, cegła, tygrys, mgła, droga, jagoda, długo, figura, glina, głowa, gmach, gmina, gniazdo, groch, grupy, grypa, grzyby, agrafka,

Garnek grochu, gruba igła, wagon węgla, gęsta mgła, gorący garnek, gumowa gęś, druga godzina, zagon ogórków, głodny tygrys, gniazdo gołębi, góra cegieł, gliniana figurka

Grzesio ma gorączkę

Na zagonie rosną ogórki

Górnik kopie węgiel

Na gałęzi siedzą gawrony

Magdę boli gardło

Na gwoździu wiszą grabie

W garnku są grzyby

W ogrodzie rośnie agrest

W garnku gotuje się groch

Przed gankiem rosną nagietki

Na górce pasą się gęsi

Gucio gra na gitarze

Kia, kio, kie, kiu, ki

Kiedy, kielnia, kieszeń, kiełbasa, kierownica, kino, kisiel, cukier, sukienka, siekiera, rakieta, okienko, rzodkiewka, kilka, kiszka

Kilo kiełbasy, kilka cukierków, malutkie okienko, lekkie sanki, wąskie szelki, słodkie czekoladki

Mam w kieszeni cukierki

Koło kiosku stoją ławki

Mam kisi ogórki

Starszaki idą do kina.

Gie , gio, gie, giu, gi

Giąć, giętka, gil, gimnastyka, gips, gitara, żagiel, magiel, ogień, węgiel, chorągiew, igiełka, angina, mgiełka

Długie nogi, drogi węgiel

Utrwalanie głosek k-g oraz ki-gi

Po zagonie chodzą gęsi

W ogrodzie kwitnie akacja

Koza jest głodna

Na brzegu rzeki pasą się gęsi

W garnuszku jest gorący kisiel

W kiosku kupuje się gazety

W pudełku są igły i guziki

Przed gankiem stoją sanki

Starszaki lepią z gliny kogucika

Kolega ma w kieszeni cukierki

Kazio kupił  gruszki

Grzesio ma katar

W kuchni stoi duży garnek

Na kurniku siedzą gołębie

Po podwórku chodzą kuri i gęsi

W ogródku rosną konwalie

Mama ugotowała kapustę

Magda ma granatowy kapelusz

W piórniku jest gumka i ołówek

Karol czyta książkę

Dzieci zjeżdżają z górki na sankach

UTRWALANIE GŁOSEK DŹWIĘCZNYCH

W garnku gotuje się woda

Na górze widać wysoki zamek

Górnicy wydobywają węgiel

Grzesio i Darek ulepili dużego bałwana

Na zagonie rosną dynie

Wandę boli gardło

Grupa harcerzy rozpaliła ognisko

Woźnica wiezie beczki

Gdy dorosnę będę gajowym

Zosia ma zielony beret

W pudełku są różne gwoździe

Przy studni stoi wiadro

W wagonie siedzą dzieci

Pod dębem leżą żołędzie

Dziadek opowiada wnukom bajkę

W wazonie są konwalie

Władek bawi się pociągiem

W wannie jest gorąca woda

Bolek ma nowe buty

GŁOSKA CH

Zaczynamy od tego że dziecko trzyma przed noskiem rękę i chucha na nią tak jakby chciał ją ogrzać. Następnie zabieramy rękę i każemy dziecku powtarzać to samo bez ręki. Układ warg zbliżony do tego przy wymowie głoski o.

Cha, cho, che, chu, chy

Hala, choinka, hałas, chomik, handel, chować, chodnik, choroba, hokej, chudy, chustka, huta, huśtawka, herbata, hymn,

Blacha, zachód, mucha, ucho, wicher, cicho

Ruch, brzuch, śmiech, orzech, strych, chleb, chłopiec, chmura, kuchnia, schody, marchew

Chudy chłopiec, suchy chleb, chory hutnik, chustka harcerska

Hania ma chustkę w grochy

Na choince wiszą orzechy

W kuchni jest cicho

Henio chodzi po schodach

Na ruchliwej ulicy panuje hałas.

PCHEŁKA ULA

W hotelowym holu hula pchełka Ula

Chodakami robi huk echo huczy stuk, huk, puk

W hotelowy holu hasa pchełka Hela na obcasach

Obcasami robi stuk echo stęka stuk, huk, puk

W hotelowym holu hyca pchełka Isia w trzech spódnicach

Spódnicami robi szum jakby hycał Isiek tłum

W hotelowym holu mól poczuł głowy ostry  ból

W molej głowie stuk, huk, puk

Ten harmider zwala z nóg

Wnet się pchełki zbiegły tłumnie

Na hol mola wzięły szturmem

A po chwili mól na holu

Chwiejnym krokiem wyszedł z holu.

KONKURY

W okolicy krążą słuchy że w konkury raz do muchy

Słowik wybrał się zalotny

Mucha na to eeee za lotny

Potem słoń się w niej zadurzył

Mucha na to eee za duży

Mól też miała na ślub zakusy

Mucha na to eeeee za kusy

Jeśli mąż to tylko motyl

Motyl  nie chciał o tym słyszeć

Mucha- mruknął nie za mężna i została niezamężna

Głoska l

Ćwiczenia przygotowawcze

1. unoszenie szerokiego języka na górną wargę
2. unoszenie szerokiego języka za górne zęby
3. cofanie szerokiego języka do dziąseł

la, lo, le, lu, ly

las, lato, lampa, laska, latawiec, los, lody, lotnik, lodówka, lew, leń, lek, leżak, lekcja, lekarz, ludzie, luneta,

leki latawiec, leśna aleja, popielate palto, letnie kolonie, sala balowa, malutki ul, lniany olej

hala, sala, fala, balia, kolano, balon, kolonia, olej, pola akacja, balet, kula, koszula, motyl, cebula, bal, szal, hotel, kąpiel

album motyli, butelka mleka, kolejowy bilet, letnia willa

W butelce jest mleko

Na balkonie stoi leżak

Ela lepi z gliny lalkę

Helenkę boli kolano

Na stole leży lejek

Na leśnej polanie stoją ludzie

Mama smaży placki na oleju

Ola ma popielate palto

W lodówce są lody.

Liczydła, lina, śliniak, lipiec, lis, listonosz, listopad, liść, lizak, litera, maliny, walizka dolina, stolica, ulica, królik, bielizna, wazelina, policjant, wędlina, glina, ślimak, śliwka

Lipowy listek, filiżanka malin, śliska glina, lniana bielizna, ruchliwa ulica, falista linia

W lipcu kwitną lipy

Na stoliku stoi gliniana filiżanka

W dolinie rosną maliny

Halina karmi króliki

W balii jest bielizna

Lidka liczy na liczydłach.

Lis do lisa napisał na listku kaliny

I zaprosił lisek listka na swe urodziny

W lesie są dwa rude lisy

Mały motylek siedzi na liściu

Listonosz roznosi listy

W szufladzie leżą korale

Na stole stoi lampa

Ala ma lalę i balony

Ola przegląda się w lusterku

W klatce jest malutki królik

LIPIEC

Lipiec zaczyna wakacje , w lipcu kwitą akacje

W lipcu ( na pewno ma rację ) lekkie się jada kolacje

Lipiec to miesiąc gorący , lipiec to miesiąc pachnący

W lipcu ma czasu moc, na trawce rozkładam koc,

Na łące koncert lipcowy, niech słyszą go krety i sowy

I każdy dzień w lipcu taki cieszą się wszystkie zwierzaki.

Leniwa Lucynka

Lucynka nie chce pomóc mamie

Mówi że musi zjeść najpierw śniadanie

Nie chce się bawić swym pajacykiem

Ani klockami ani kucykiem

Tylko chce zajadać lody owocowe

I słodkie cukierki marcepanowe.

GŁOSKA Ł

Układamy usta tak jak przy wymowie samogłoski u zaokrąglając je. Następnie każemy dziecku powtarzać ua, uo, ue, uy, i starać się aby to u było coraz krótsze.

Ła, ło, łe, łu, ły

Łata, łańcuch, łapa, łazienka, łoś, łodyga, łopata, łódka, łóżko, łyżwy, łyżka

Pałac, sałata, mały, koło, połowa, szkoła, kanał, kocioł, dzięcioł, kubeł, stół, białko, zapałka, bułka, półka, żyłka, żółty, włosy, słońce, złoto

Ładna łódka, mała małpa, żółta ławka, połamany płot, długi łańcuch, młody słoń, biały kubeł, głęboki kanał

Mały chłopczyk je bułkę

Na ławce leży łopatka

W pudełku jest żółta piłka

Paweł ma ładny łańcuszek

Przy łódce stoją chłopcy

Władek kupił łódkę

Małgosia ma długie włosy

Osiołek

Na polanie bardzo smacznie spał sobie osiołek. (chrapanie)

Gdy nastał ranek osiołek się zbudził, bardzo szeroko otworzył swoja buzię i ziewał. (ziewanie)

Nagle poczuł się głodny, nabrał więc sporo trawy do pyska. (otwieranie i zamykanie ust)

I dokładnie zaczął ją żuć. (żucie)

Po swoim śniadaniu osiołek oblizuje ząbki, żeby były czyste. Każdy ząbek po kolei. (przesuwanie językiem po zębach)

Jedno źdźbło przykleiło się do podniebienia, trzeba je koniecznie oderwać. (przesuwanie językiem po podniebieniu)

Osiołek po swoim śniadaniu biega po łące. (kląskanie)

A ruchy te naśladuje język- raz w górę (język do nosa), raz w dół (język na brodę, buzia szeroko otwarta).

Zmęczony osiołek podchodzi do strumyka i pije wodę. (język zwinięty w rurkę)

Przed nocnym spaniem osiołek dokładnie myje każdy ząbek (przesuwanie języka po wewnętrznej

i zewnętrznej stronie zębów) oraz policzki (przesuwanie języka po wewnętrznej stronie policzków).

Uśmiech słoneczka

Na pierzastą chmurkę złote słonko zerka,

ma wielką ochotę pobawić się w berka.

Śmieje się słoneczko od ucha do ucha,

ząbki zaciśnięte by nie wpadła mucha.

Humorzasta chmurka, choć słonko się śmieje,

narzeka okropnie, że słaby wiatr wieje.

Śmieje się słoneczko od ucha do ucha,

ząbki zaciśnięte by nie wpadła mucha.

Biedroneczkę w kropki zobaczyło słonko

i prosi radośnie: „pobaw się biedronko”.

Śmieje się słoneczko od ucha do ucha,

ząbki zaciśnięte by nie wpadła mucha.

Chowa się pod listki mała biedroneczka,

a słonko za chmurkę i nie ma słoneczka.

Śmieje się słoneczko od ucha do ucha,

ząbki zaciśnięte by nie wpadła mucha.

Zamieszczam również materiały mające na celu wzbagacanie słownika dziecka.

1. Wybierz właściwe zwierzęta, ukryte w związkach frazeologicznych:

– rządzić się jak szara ………….       (krowa, kaczka, gęś),

– wylewać …………………. łzy       (pszczoła, krokodyl, smok),

– zapuszczać …………………          (czapla, bocian, żuraw),

– mieć w kieszeni ……………          (kot, zaskroniec, wąż),

– bawić się jak kot z …………           (ptaszek, słoń, myszka),

– rzucać się jak ……….. w sieci        (dorsz, krab, ryba)

2. Uzupełnij podane porównania i ułóż z nimi po jednym zdaniu.

– pracowity jak          

…………………………………………………………………………………………………

– uparty jak    

…………………………………………………………………………………………………

– dumny jak

…………………………………………………………………………………………………

– potulny jak

…………………………………………………………………………………………………

3. Uzupełnij podane związki frazeologiczne:

– szczwany ……

– końskie ……

– sokoli ……

– wilczy ……

– zajęcze ……

– kurza ……

1.Znajdujemy początek słowa
Gra polega na znalezieniu nowego słowa rozpoczynającego się ostatnią sylabą poprzedniego wyrazu.
Tworzenie par wyrazów
np. lokomotywa – wagon
książki – kisiel
szafa – fajka
Inny wariant zabawy polega na tworzeniu jak najdłuższego ciągu wyrazów, aż do wyczerpania
np. szafa – fajka – kabina – natura – rakieta – tablica – całość – łość…

2. Układamy rymy
Zabawa polega na wyszukiwaniu słów rymujących się
np. deski – pineski
niebieski – pieski
konik – słonik
kwiatek – płatek
krata – rata
wazonik – melonik

3. Znajdujemy słowa z określoną głoską
Gra polega na podawaniu par wyrazów (rzeczownik i jego określenie) zaczynających się tą samą głoską
np. sok – słodki
samolot – sportowy
gazeta – gruba
plastelina – pastelowa
książka – kolorowa

4. Szukamy wyrazów ukrytych w wyrazach
Zabawa polega na wyszukiwaniu wyrazów zawartych w innych wyrazach
np. kokos (kos)
krata (kra)
makaron (mak)
adres (dres)
makulatura (mak, kula, tura, ul, tur, lat)

5. Czytamy wyrazy wspak
Zabawa polega na pokazaniu dziecku możliwości czytania niektórych wyrazów od lewej do prawej strony i odwrotnie
np. zaraz, zakaz, potop, kajak, łapał, łamał, radar, sedes, Anna.

6.Łączymy dwa wybrane słowa
Zabawa polega na otrzymywaniu nowego słowa z połączenia dwóch innych
np. sto – noga, tuli – pan, ul – Ewa, śpi – wór, koło – wrotki,
list- opad, chwali – pięta, szybko – war.

7. Dobieramy słowa łączące się tematycznie
Zabawa polega na wyszukiwaniu słów w ramach ustalonego tematu. Wypowiadamy zdanie, które określa zakres podanych słów. Jest ono tak sformułowane, że pozwala na swobodne wyliczanie, ale wymusza określoną formę gramatyczną słów
np. Do nowego mieszkania wstawimy…
(kanapę, szafę, krzesła, stół itd.)
Jedziemy na wycieczkę i zabieramy ze sobą….
(plecak, bidon, skafander, kanapki itd.)
Założę sukienkę, która ma paski w kolorze…
(czerwonym, niebieskim, żółtym itp.)
W Zoo można zobaczyć…
(słonia, niedźwiedzia, żyrafę itp.)

8. Wyszukujemy słowo, które nie pasuje do pozostałych
Gra polega na tym, aby spośród kilku słów wybrać to, które nie pasuje ze względu na przynależność do innej grupy znaczeniowej
np. łódka, kajak, statek, pociąg
jabłko, marchewka, gruszka, śliwka
rysuje, pisze, gotuje, czyta
ładny, brzydki, miś, czysty

9. Wymyślamy słowa o przeciwnym znaczeniu
Gra polega na wyszukiwaniu antonimów lub synonimów
np.
antonimy synonimy
słaby – mocny kartofel – ziemniak
czysty – brudny domek – chata
otwarty – zamknięty samochód – auto
gruby – chudy wiadro – kubeł
wysoki – niski wesoły – radosny
W rozszerzonej wersji tej gry nie tylko wymyślamy antonimy, ale podajemy także słowa pasujące do tych określeń
np. słaby papier – mocny sznurek
czyste ręce – brudne buty
otwarty zeszyt – zamknięty podręcznik

10. Wyszukujemy słowa, które brzmią tak samo a oznaczają
coś innego
Zabawa polega na wyszukiwaniu jak największej liczby słów, które mają wiele znaczeń
np. zamek (do drzwi, pałac, suwak)
klucz (do drzwi, klucz ptaków, sposób rozwiązania)
siatka, śledzie, igły, lizak, grzebień, zebra, płetwy, korale.

11.Zagadki, których odpowiedzią są słowa wieloznaczne
np. Mają je kwiatki
Możesz je kupić owsiane
lub mydlane.
(płatki)
Pewien ptak domowy
i pewien grzyb w lesie,
jednakowo zwie się. (kurka)
Malowana bywa
na ulicach miasta,
a w Afryce biega żywa,
ale też pasiasta.
(zebra)

12. Tworzymy rodzinki słów
np. sok (soczek, soczysty, sokowirówka, sokownik)

13. Wyszukujemy słowa określające czynności
np. fryzjerka (obcina, czesze, myje, suszy, farbuje, modeluje, lakieruje, strzyże).

14. Wymyślamy zdrobnienia i zgrubienia
np. pies – piesek – psisko
zamek – zameczek – zamczysko

smok-smoczek-smoczysko
koń – konik – konisko

15.Dopowiadamy brakujące słowo
Wypowiadamy krótkie, proste zdanie, w którym brakuje ostatniego słowa
np. Zjedz swój (obiad, sernik, budyń, jabłko)
Poczytam ci (gazetę, książkę, bajkę, opowiadanie)

16. Układamy zdanie, w którym każde słowo zaczyna się tą samą głoską
Wybieramy głoskę i rozpoczynamy zabawę
np. J – Jurek je jajko.
W – Wojtek widzi Wandę wyrywającą warzywa.
K – Krzyś kupuje Kubie kolorową koparkę.

17. Rozwijamy lub skracamy zdanie
np. Szklanka stoi.
Szklanka stoi na stole.
Brązowa, brudna szklanka stoi na stole w kuchni.

Zagubiona dziewczynka szybko podbiegła do swojej zaniepokojonej mamy.
Dziewczynka podbiegła do mamy.
Dziewczynka podbiegła.

18. Łączymy dwa zdania spójnikami
Gra polega na dobieraniu właściwego spójnika i łączeniu dwóch członów zdania w jedno. Wypowiadamy pierwszy człon zdania złożonego i proponowany spójnik
np. Spóźniłem się do szkoły, bo…
Chciałem namalować kwiaty ale…

19. Układamy pytania
Gra polega na ułożeniu jak największej liczby pytań do podanego zdania
np. Paweł zabrał wczoraj swojego figlarnego psa Azora na spacer do lasu.
– Kto zabrał psa na spacer?
– Jak nazywa się pies Pawła?
– Jaki jest pies Pawła?

20. Układamy zdania przeczące
Wypowiadamy proste zdanie i prosimy dziecko, żeby podało jego przeczenie
np. Jutro pójdziemy do parku.
Jutro nie pójdziemy do parku
Mama kupi lizaki.
Mama nie kupi lizaków.

21. Określamy czy wypowiedź jest prawdziwa, czy nie
podajemy poprawną
Wypowiadamy zdania poprawne pod względem logicznym na przemian z nielogicznymi. Prosimy dziecko, aby określiło czy to jest prawda, czy fałsz i podało poprawne pod względem logicznym zdanie
np. Pies siedzi na drzewie i miauczy.
Zabrałem ze sobą parasol, bo jest ładna pogoda.
Skręciłem nogę, więc zaraz po obiedzie pójdę na łyżwy.

22. Opisujemy cechy ludzi, zwierząt i rzeczy poprzez
wyszukiwanie odpowiednich porównań
Zabawa polega na wyszukiwaniu określeń tworzonych poprzez porównywanie do czegoś
np. Okrągły jak…
Ciemny jak…
Biały jak….
Suchy jak…

Chytry jak… (lis)
Wierny jak… (pies)
Uparty jak… (osioł)
Pracowity jak… (mrówka)
Wolny jak… (ptak)

23. Zadajemy pytania, aby rozwiązać zagadkę
Jest to gra, która może być znana pod nazwą „10 pytań”, polegająca na jak najszybszym ustaleniu, o czym myśli druga osoba. Pytania należy tak formułować, aby odpowiedzią na nie były wyłącznie słowa „tak” lub „nie”
np. Umawiamy się, że wybieramy jakieś zwierzę
– Czy jest to zwierzę domowe? (tak)
– Czy może mieszkać w domu? (nie)
– Czy jest ptakiem? (nie)
-Czy pomaga człowiekowi? (tak)
– Czy to jest koń? (tak)

24. Układamy zagadki
Gracz wybiera w myśli jakiś przedmiot znajdujący się w klasie i próbuje tak go przedstawić, nie wymieniając nazwy, aby pozostali odgadli o czym mówi
np. Jest to mebel służący do siedzenia, mający podpórki pod ręce, może być miękki i bujany. (fotel)

Jest to rzecz wykonana z papieru, przeznaczona do czytani, którą kupuje się w księgarni. (książka)

Stopniowo w miarę nabywania przez dzieci doświadczeń, możemy odchodzić z tematem od przedmiotów bezpośrednio otaczających dziecko na rzecz dowolnie określonych obszarów
np. Jest to pani szyjąca ubrania.
Jest to drzewo rosnące w sadzie, dające fioletowe lub żółto – zielone owoce. (śliwa)

25. Określamy wybraną osobę
Dziecko wybiera w myśli osobę, o której będzie mówić, nie wskazując na nią. Następnie próbuje tak ją określić, byśmy mogli odgadnąć, o kogo chodzi
np. Jest to dziewczynka o jasnych włosach, niebieskich oczach, ubrana w czerwoną bluzeczką…

WPŁYW CZYTANIA NA WSZECHSTRONNY ROZWÓJ DZIECKA ORAZ SKUTKI KORZYSTANIA Z URZĄDZEŃ MOBILNYCH DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH I SZKOLNYCH

„Jakie ziarno w serca Wasze padnie…takim będzie późniejsze żniwo”                                           

 (St. Jachowicz – Dziennik dla dzieci)

Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. Jest na to sposób – czytajmy dzieciom! Na pewno każdy rodzic chce przekazać swojemu dziecku to, co najlepsze. Chce, aby dobrze się rozwijało, nie miało problemów w przedszkolu, szkole, a na swojej drodze spotykało samych życzliwych ludzi.. Wiele dorosłych ludzi choć umie czytać, nie czyta. Dlaczego? Ponieważ nawyk i potrzeba czytania lektury muszą powstać w dzieciństwie. Czytanie książek jest zatem jedną z pierwszych inwestycji w rozwój dzieci. To właśnie w książce nasz maluch znajdzie wskazówki , w jaki sposób zbudować swój własny system wartości. Różnice pomiędzy dziećmi mającymi stały kontakt z książką, a tymi, którym nie czytano i same nie sięgają do lektur, mogą objawiać się na wiele sposobów już u kilkulatków, a wyraźniejsze stają się w szkole.

Stajemy się społeczeństwem, które czyta coraz mniej. Według niedawnych badań przeprowadzonych przez Zakład Badań Czytelnictwa Biblioteki Narodowej i TNS OBOP, 42% Polaków deklaruje brak zainteresowania książką. Wyniki te są zatrważające, ponieważ człowiek wychowany jedynie przez „szklany ekran” funkcjonuje zupełnie inaczej, niż ktoś kto czyta książki. Dlaczego? Ponieważ czytanie bardzo pozytywnie wpływa na ludzki rozwój.

Czytanie – lub jego brak – często „słychać” w języku dziecka, ono też wpływa na wrażliwość: zdolność reagowania na świat, innych ludzi. Ale to są jedne z wielu zdolności, wymagających troskliwego kształcenia u dzieci. Bo czy „zacofanym” nazwalibyśmy dziecko, które nie potrafi pływać? Myślę, że warto traktować czytanie jak element naturalnego i wszechstronnego kształtowania osobowości. Jak jazdę na rowerze, rysowanie czy mycie rąk przed obiadem.Każde dziecko bez względu na wiek powinno mieć codzienny kontakt z książką, a obok każdego dziecka powinien być dorosły który poczyta mu w ciągu dnia lub przed snem

 Oto najważniejsze zalety czytania wpływające na rozwój dziecka:

Czytanie na głos niemowlęciu stymuluje rozwój jego mózgu. Zanim małe dziecko nauczy się mówić – najpierw uczy się rozumieć mowę, czyli tworzy tzw. Słownik bierny. Ta prawidłowość jest związana z kolejnością dojrzewania poszczególnych ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za rozumienie oraz artykułowanie mowy. Nauka mowy rozpoczyna się więc tak naprawdę od momentu kiedy niemowlę  zaczyna być otaczane mową,

Czytanie kilkulatkowi rozbudza w nim ciekawość świata i pomaga mu zrozumieć siebie i innych. Wzory zachowań bohaterów bajkowych są przyjmowane przez najmłodszych bezkrytyczne – często możemy zaobserwować, że maluch odtwarza zachowanie ulubionej postaci bajkowej. Utożsamia się z postacią głównego bohatera; towarzyszy mu w wędrówce ,razem z nim przeżywa radość, strach, smutek czy ból. nawiązuje przyjaźnie, stawia czoła wrogom, odpoczywa, bawi się. Dzieci szybko uczą się poprzez przykład – naśladując. Dzięki tej identyfikacji zapoznaje się z całą gamą emocji, uczuć i postaw. Uczy się zachowań społecznie akceptowanych oraz tych, które są potępiane.

Czytanie stymuluje rozwój mowy i usprawnia pamięć. Książki ubogacają tak bierny (rozumienie) jaki czynny (mowa) słownik dziecka, poszerzając wiedzę o świecie i pomagając w ten sposób odnosić sukcesy w przedszkolu i w szkole. Czytanie pomaga także w przezwyciężaniu dysleksji. Dzieci zapoznając się z bogactwem języka literackiego nabywają umiejętność poprawnego wysławiania się, mobilizuje do tworzenia własnych opowiadań i wierszy. Tych, którzy nie czytają nic albo niewiele, bardzo łatwo poznać. Zdradzają się częstym używaniem zwrotów typu: „No wiesz, o co mi chodzi”, „No… tego. ..”. Zacinają się, stękają, zastępują słowa gestami lub imitują dźwięki. Ocenę ludzi i przedmiotów ograniczają do przymiotnika „fajny” lub „super”.

Warto do tego dodać także fakt, że przeprowadzone w Anglii badania ujawniły, że istnieje ścisła zależność pomiędzy godzinami spędzonymi przed ekranem a rozwojem słownictwa. Okazało się mianowicie, że prawie wszystkie tzw. „telewizyjne dzieci” mówią w wieku 3 lat na poziomie dzieci o rok młodszych.

Czytanie poszerza doświadczenia językowe dziecka, rozwija słownictwo, uczy wyrażać myśli i rozumieć sposoby mówienia innych ludzi. Im bogatszy język, tym sprawniejsze wyrażanie własnego zdania, lepsza umiejętność werbalizowania uczuć i potrzeb. Przeczytane w książkach historie uczą dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych, odnajdywania zależności i wyciągania własnych wniosków. Jednym słowem, czytanie kształtuje umiejętność samodzielnego myślenia i formułowania myśli – kompetencje niezbędne do właściwego funkcjonowania społecznego.

Czytanie kształtuje wrażliwość moralną dziecka. Dzieci którym rodzice regularnie czytają szybciej się rozwijają, łatwiej przyswajają wiedzę o świecie i ludziach, a także czują się bezpieczne i kochane. Świadczy o tym min. jego żywa reakcja kiedy słuchając opowiadania śmieje się, płacze a czasem nieruchomieje w momentach napięcia. Samodzielne czytanie wymaga od dziecka podjęcia wysiłku oraz wytrwania w nim dla osiągnięcia celu (przeczytania książki do końca). Wyrabia w dziecku cierpliwość i umiejętność oczekiwania na nagrodę odroczoną w czasie. Nagrodę tym większą, że osiągniętą wyłącznie własną pracą. Realizowanie przez dzieci zadań z tzw. odroczonym efektem wpływa pozytywnie na rozwój ich inteligencji emocjonalnej, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania psychicznego.
Nauka samodzielnego czytania jest częścią mądrego wychowania, polegającego między innymi na stworzeniu klimatu, w którym nie wszystko musi być szybko, natychmiast. Kształtuje postawę cierpliwości, skupienia i refleksji nad tym, co się robi.

Czytanie książek a koncentracja .Brak koncentracji u dzieci jest naturalnym zjawiskiem na jednym z etapów rozwoju. Obecnie jednak psychologowie dziecięcy, wychowawcy, a także rodzice napotykają coraz większe trudności w pracy z dzieckiem nad umiejętnością skupiania uwagi. Wynika to z rosnącej liczby bodźców, jaka otacza nas w codziennym życiu. Dzieci bywają niespokojne i nadmiernie pobudzone. Nieumiejętność skupienia się na rzeczach istotnych sprawia, że stają się niepewne siebie i trudno znoszą porażki.  
Ćwiczenie koncentracji uwagi to bardzo trudne zadanie, ale niezbędne do prawidłowego rozwoju intelektualnego. Rodzice i bliscy dorośli powinni wspierać dzieci we wszystkich aktywnościach, które pomagają wydłużać czas koncentracji, szczególnie na tych zadaniach, które wymagają niepodzielności uwagi. Jedną z takich aktywności jest właśnie nauka czytania.

Książki kształtują pozytywny obraz siebie. Dziecko czytając wraz z rodzicem może pochwalić się swoją wiedzą. Chętniej będzie uczyło się i poznawało nowe pojęcia – ma to wpływ na ogólny rozwój społeczny dziecka. Książka zaspokaja potrzebę informacji i wzbogaca zasób wiadomości, zaś ilustracje w książkach ułatwiają tworzenie wyobrażeń o miejscach odległych i niedostępnych w codziennym życiu.

Książka pomaga w wyciszeniu i zrelaksowaniu się dziecka. Są dzieci, które mają spore trudności ze zrelaksowaniem się, wyciszeniem i odpoczynkiem od nadmiaru stymulacji i wrażeń. Bywają przez to nadmiernie pobudzone i chaotyczne w działaniu.
Czytanie książek to jeden z najlepszych sposobów relaksu. Podróż w świat wyobraźni daje wytchnienie i tak potrzebną współczesnym dzieciom ciszę, zwłaszcza po zbyt długim oglądaniu telewizji czy graniu na komputerze.

Czytanie odpowiada również za budowanie szczególnego rodzaju więzi emocjonalnej pomiędzy rodzicami a dziećmi.Wspólne czytanie jest szczególną formą spędzania czasu z dzieckiem. To przynosi zarówno „korzyści natychmiastowe” jak i procentuje na przyszłość. Dzięki czytaniu cała rodzina może wspólnie spędzać czas. Treść książki często staje się pretekstem do rozmowy z rodzicami czy rówieśnikami na ważne dla dziecka tematy.
Czytanie odpowiednich książek jest polecane jako forma leczenia psychoterapeutycznego dzieci nieśmiałych, nadmiernie agresywnych, z szeroko pojętymi trudnościami w rozwoju emocjonalno-społecznym. Książka może pomóc zarówno w poznaniu sytuacji, z którymi dziecko się nie zetknęło, jak też posłużyć za temat rozmowy o trudnych emocjach, których samo doświadcza. Czytanie uczy empatii i wrażliwości.

Wspólne głośne czytanie z dzieckiem pomoże mu pokonać wiele problemów wieku dorastania. Literatura daje wsparcie w zmaganiu z różnymi problemami. Ukazuje różnorodne wzorce myślenia. Ogromną rolę odgrywają tutaj bajki terapeutyczne. Jest to literatura powszechnie znana i dostępna. Według Marii Molickiej znanej bajkoterapeutki, jest ona ważną metodą wspierania i oddziaływania terapeutycznego we wczesnych okresach rozwoju dziecka .Może pomóc w efektywnym radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi takimi jak: frustracje, lęki, niska samoocena, uzależnienia. Taka literatura kompensuje niezaspokojone potrzeby oraz wpływa na kształtowanie się poczucia własnej wartości. Ale w głośnym czytaniu chodzi tak naprawdę o to, aby poświęcić dziecku swój czas, uwagę, a przy tym miłość.

Wspierajmy, cieszmy się z postępów, czytajmy!
Nie ma wątpliwości, że czytanie jest niezbędne dla rozwoju naszych dzieci. Na szczęście stanowi jedną z niewielu konieczności życiowych, która jest zarazem przyjemna. Sprzyja harmonijnemu rozwojowi intelektualnemu i emocjonalnemu oraz, co najważniejsze dla samego czytelnika, przynosi mnóstwo frajdy!

Jako rodzice kibicujmy naszym dzieciom w tej nauce. Zamiast sprowadzać czytanie do kolejnej metody stymulującej rozwój dziecka, spróbujmy traktować je jak wartościową zabawę lub rozrywkę, którą przecież w gruncie rzeczy jest.

Nauczmy się uznawać za sukces każdą sytuację, w której nasze dziecko samo sięga po książkę: ogląda okładkę, ilustracje, czyta pierwsze słowa, a potem zdania. Propagujmy takie zachowania, okazując zainteresowanie, rozmawiając z dzieckiem o tym, co właśnie obejrzało i przeczytało.

Pamiętajmy też, aby nigdy nie traktować czytania jak kary! Z praktyki zawodowej wiem, że niektórym rodzicom zdarza się, w odpowiedzi na złe zachowanie dziecka, stosować wariant kary „nie ma telewizji – będziesz czytać!”. Kto polubi coś, co musi robić za karę?

Kupując dzieciom zabawki edukacyjne i zapisując je na zajęcia mające rozwijać ich zainteresowania, czasem chyba zapominamy, że czytanie książek także zaspokaja wiele dziecięcych potrzeb, a nam rodzicom ułatwia życie. Umożliwienie dziecku kontaktu z książką nie wymaga przymusu ani nacisku, pozbawione jest trudności organizacyjno-logistycznych, a dzięki niewielkim nakładom finansowym (chwała bibliotekom) książka znajduje się wprost na wyciągnięcie ręki.

Czytanie książek nie jest lekarstwem na wszystkie trudności naszych dzieci w nauce, ale niewątpliwie jest jednym z najlepszych sposobów na ich uniknięcie. Powtórzę jednak raz jeszcze: czytanie to także świetna zabawa!

Rodzicu, czytaj dzieciom bajki. „Czytanie wypełnia wszystkie przestrzenie rozwoju dziecka”
Wyłącz dziecku telewizor. „Fundujemy najmłodszym nadmiar bodźców, przed którymi nie mają jak się ochronić”

Codzienne czytanie dziecku:

• Zapewnia emocjonalny rozwój dziecka
• Rozwija język, pamięć i wyobraźnię
• Uczy myślenia, poprawia koncentrację
• Wzmacnia poczucie własnej wartości dziecka
• Poszerza wiedzę ogólną
• Ułatwia naukę, pomaga odnieść sukces w szkole
• Uczy wartości moralnych, pomaga w wychowaniu
• Zapobiega uzależnieniu od telewizji i komputerów
• Chroni przed zagrożeniami ze strony masowej kultury
• Kształtuje nawyk czytania i zdobywania wiedzy na całe życie

Do głośnego czytania należy wybierać dzieciom utwory:

• sensowne,

• adresowane do dziecka,

 • ciekawe dla dziecka – o czymś istotnym dla niego,

 • napisane lub tłumaczone poprawną i ładną polszczyzną

• uczące racjonalnego myślenia,

• uczące czegoś ważnego,

• przynoszące wiedzę i/lub rozrywkę na wysokim poziomie,

• rozwijające dobry smak i poczucie humoru dobrej próby,

• niosące przesłanie szacunku wobec dziecka, ludzi, innych istot, zwierząt, przyrody, kraju, pozytywnych norm społecznych i sprawiedliwego prawa,

• dostosowane do wieku i wrażliwości dziecka, nie wzbudzające lęków i niepokoju,

• niosące pozytywny przekaz moralny, promujące wzorce właściwych postaw i zachowań,

• rozwijające wrażliwość estetyczną,

• kształtujące postawę optymizmu i wiary w siebie oraz pozytywne nastawienie do świata,

 • unikające przemocy nawet w zabawie,

• unikające stereotypów związanych z płcią

Dlaczego czytanie jest dzisiaj ważniejsze niż kiedykolwiek w przeszłości?

Wiele dzieci bez umiaru korzysta z komputera, .Dla wielu z nich jest to najatrakcyjniejsza forma spędzania wolnego czasu. Żyjemy w cywilizacji telewizyjnej; badania naukowe wykazują:

– szkodliwość zdrowotną nadmiernego oglądania telewizji przez dzieci

– telewizja nie rozwija u dzieci myślenia i skraca ich przedział uwagi

– wiele programów wywołuje lęki i niepokój oraz znieczula na przemoc.

– świat jest coraz bardziej skomplikowany, lawinowo przyrasta ilość informacji, rozwój wiedzy i rynku pracy następuje coraz szybciej – ludzie, którzy nie czytają , nie nadążają za tymi zmianami zostają zepchnięci na margines współczesnego  życia.

Pamiętajmy, że czytanie jest proste, bezpłatne i dzieci je uwielbiają!

– nie potrzeba tytułów naukowych, ani drogiego sprzętu, by czytać dzieciom;

– książki można wypożyczać, wymieniać również kupować na przecenach

– nie trzeba dobrej dykcji, by być najlepszym nauczycielem czytania dla swego dziecka

Czytanie jest swego rodzaju antidotum przeciwko wielu niepożądanym wpływom
 dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji

Skutki korzystania z urządzeń mobilnych dla dzieci przedszkolnych i szkolnych

Według amerykańskich badań wśród dzieci w wieku 3-5 lat spędzających ok. 1 godziny dziennie przed ekranem powstają spore ubytki w rozwoju mózgu. Jaki wpływ na rozwój małych dzieci mają urządzenia elektroniczne?

Badania przeprowadzone przez Amerykanów przynoszą twarde dane neurobiologiczne. Ważną kwestią jest to, że zamiana zabawek na tablet bądź telefon przeciwdziała tworzeniu się w mózgu dziecka właściwych reprezentacji umysłowych rzeczy. Skutki widoczne są w szkole podczas lekcji matematyki lub w trakcie czytania.

 Według naszych badań z 2015 r. 64% dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6,5 lat korzysta z urządzeń mobilnych, 25% – codziennie. Niestety aż 69%  rodziców  małych dzieci traktuje urządzenia mobilne, jako elektroniczną nianię a 49% rodziców stosuje to jako rodzaj nagrody dla dziecka.

Do mniej więcej drugiego roku życia następuje szybki rozwój mózgu (jego wielkość zwiększa się niemal trzykrotnie). Wczesny rozwój mózgu zdeterminowany jest istnieniem bądź brakiem bodźców środowiskowym. Wyniki badań dr Jenny Radesky z Uniwersytetu w Bostonie potwierdzają, że nadmierna i niekontrolowana stymulacja rozwijającego się mózgu dwu- i trzylatka, która wynika z jego częstych kontaktów z urządzeniami mobilnymi i nowymi technologiami, opóźnia jego rozwój funkcji poznawczych, a także prowadzi do deficytu funkcji wykonawczych. (Dzieci w tym wieku predysponowane są do nieustannej eksploracji otaczającej rzeczywistości, a nie do statecznego siedzenia przed ekranem).

Ponadto nadmierne korzystanie z urządzeń mobilnych wpływa również na układ mięśniowo-szkieletowy dzieci. Bywa, że do pediatry trafiają rodzice z maluchami, które nie mają odpowiednio do wieku rozwiniętych mięśni dłoni, ponieważ czynnościami, które dominowały w ich zabawach, było użytkowanie tabletu, smartfonu, a nie rysowanie i kolorowanie kredkami.

Dodatkowo zdaniem m.in. Jennny Radesky warto zastanowić się nad pojawiającą się w badaniach hipotezą – dawanie sfrustrowanym dzieciom tabletu jako narzędzia służącego do walki z nudą, przywrócenia dobrego nastroju, może doprowadzić do utraty przez nie samokontroli, a także nieradzenia sobie z trudnymi emocjami w przyszłości.

Są również tacy naukowcy, jak dr Lucyna Kirwil, którzy twierdzą, że nowe badania w zakresie korzystania przez najmłodszych z urządzeń mobilnych/nowych technologii przynoszą skrajne wnioski. Z jednej strony podkreślają, że korzystanie z technologii (pod bacznym okiem rodzica czy opiekuna) pozytywnie wpływa na rozwój dziecka (przyspiesza go), z drugiej zaś prowadzi do zaburzenia rozwoju poprzez nadmiar bodźców i osłabienie zdolności empatii. Bezdyskusyjny pozostaje jednak wpływ długotrwałego siedzenia przed ekranem na rozwój fizyczny, w tym w szczególności na zmiany w szyjnym odcinku kręgosłupa, przeciążenie nadgarstków nadmiernym korzystaniem z tabletu czy laptopa, a także na rosnącą nadwagę u coraz młodszych dzieci, które zamiast biegać po podwórku, „wędrują” w wirtualnej przestrzeni.

Urządzenia cyfrowe a rozwój mowy dziecka:

• Dziecko spędzające czas przed ekranem zostaje pozbawione obcowania z drugim człowiekiem. Jego słownictwo nie wzbogaca się, a mowa i wymowa nie mają okazji do rozwijania się w naturalnych sytuacjach komunikacyjnych.
  „Normalny rozwój ludzkiego mózgu wymaga równowagi między bodźcami środowiskowymi, a tymi, które biorą się z kontaktów z ludźmi. Pozbawiony ich mózg nie działa właściwie, nie mogąc tworzyć odpowiednich połączeń neuronowych.” *
• Bodźce płynące z ekranów urządzeń takich jak komputer, telewizor, smartfon, powodują zahamowanie naturalnego rozwoju komórek lewej półkuli mózgu (odpowiedzialnej za tworzenie i odbieranie mowy). Język nie rozwija się lub czyni to z wielkim opóźnieniem.
  „Dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym, które narażone są na odbiór bodźców z przekazu telewizyjnego, pozostają na wcześniejszym etapie rozwoju percepcji i jak niemowlęta chętniej oglądają układy dynamiczne niż statyczne.„**

Rekomendacje Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej są jasne i wprost mówią o tym, że dzieciom do drugiego roku życia nie zaleca się kontaktu z urządzeniami ekranowymi, z kolei udostępnianie tych urządzeń dzieciom w wieku 3–6 lat powinno być przemyślane przez rodziców i uwzględniać zasady korzystania, w tym:

• dostęp do bezpiecznych i sprawdzonych treści,
• ustalenie czasu, kiedy możliwe jest korzystanie z urządzeń (jednak jednorazowo nie dłużej niż 15–20 minut, dziennie – od 30 minut do 2 godzin, w zależności od wieku dziecka),
• brak dostępu do urządzeń mobilnych przed snem,
• wspólne korzystanie ze smartfonu i tabletu.

Warto zaznaczyć, że korzystanie z urządzeń mobilnych nie powinno być narzędziem motywowania do np. jedzenia czy treningu czystości.

Symptomy nadużywania telefonu komórkowego – ZACHOWANIE:

• nierozstawanie się ze swoim telefonem,
• ciągłe sprawdzane urządzenia i uruchamiane telefonu (np. częste sięganie po telefon, częste  używanie go, sprawdzanie, trzymanie w dłoni bądź blisko siebie, przed sobą),
• przerywanie spotkań/rozmów w celu odebrania bądź nawiązania połączenia/ wiadomości,
• wychodzenie z sali szkolnej w celu odebrania bądź nawiązania połączenia/ wiadomości,
• częste robienie zdjęć typu selfie i dzielenie się nimi z innymi użytkownikami sieci,
• korzystanie z urządzeń w miejscach i sytuacjach, w których nie powinno się tego robić (np. prowadzenie samochodu, przechodzenie przez jezdnię),
• ukrywanie przed innymi (na przykład przed rodzicami) czynności związanych z używaniem smartfona,
• realizacja czynności ze smartfonem w ręku.

Symptomy nadużywania telefonu komórkowego – PSYCHIKA

• odczuwanie silnej potrzeby lub wręcz poczucia przymusu korzystania z telefonu,
• ciągła gotowość na odpisanie na e-mail, sms,
• odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia, gorszego samopoczucia przy próbach przerwania/ograniczenia korzystania z Internetu, komputera,
• wyraźna niezgoda i niezadowolenie z powodu ograniczenia możliwości korzystania z telefonu,
• odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia w sytuacjach zabronienia korzystania z telefonu komórkowego,
• podkreślanie ważności wpływu bycia on-line na dziejące się wydarzenia,
• wysokie poczucie bezpieczeństwa związane z byciem on-line,
• przeżywanie strachu (lęku) z powodu niebycia w głównym nurcie informacji,
• przeżywanie negatywnych emocji związanych z niemożnością połączenia się z Internetem (np. szukanie zasięgu za wszelką cenę).

Symptomy nadużywania telefonu komórkowego – NEGATYWNE SKUTKI

• zaniedbywanie innych aktywności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz korzystania z telefonu,
• wycofanie się z dotychczasowych relacji z innymi i zamkniecie się w świecie wirtualnym,
• korzystanie z Internetu/urządzeń pomimo szkodliwych następstw (niewyspanie, nieodpowiednie i nieregularne żywienie, zaniedbany wygląd, niewywiązywanie się ze swoich szkolnych, zawodowych, rodzinnych obowiązków),
• nadmierne rozproszenie i dekoncentracja np. na zajęciach lekcyjnych i poza nimi,
• problem z właściwym gospodarowaniem własnym czasem wolnym, 
• częste nudzenie się i nic nie robienie, brak wyraźnej pasji w życiu, niski poziom angażowania się w sprawy szkolne,
• niska aktywność ruchowa, brak spędzania czasu wolnego w sposób aktywny,
• przejawianie tendencji do autoizolacji, pozostawanie na uboczu grupy,
• ogólne przemęczenie organizmu, przeciążenie informacyjne.

Zjawisko, jakim jest fonoholizm, nie występuje na żadnej z międzynarodowych klasyfikacji zaburzeń psychicznych, przez co nie ma jasno zdefiniowanych kryteriów diagnostycznych. Na podstawie dostępnej literatury można powiedzieć, że objawami nadużywania smartfona pozostają:

• tolerancja (potrzeba coraz dłuższego korzystania z telefonu komórkowego) przy jednoczesnym wyraźnym spadku satysfakcji osiąganej w konkretnej jednostce czasu,
• objawy odstawienne (pobudzenia psychoruchowe, niepokój, lęk, obniżony nastój, obsesyjne myślenie o tym, co dzieje się w przestrzeni Internetu, fantazje i marzenia senne na temat smartfonów, celowe lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny dla pisania na klawiaturze, korzystanie z urządzenia w celu uniknięcia przykrych objawów abstynencyjnych po odstawieniu Internetu),
• utrata kontroli nad czasem używania telefonu komórkowego,
• zakończone niepowodzeniem próby ograniczania lub zaprzestania korzystania ze smartfona,
• poświęcanie dużej ilości czasu na wykonywanie czynności związanych ze smartfonem,
• zmniejszanie lub rezygnowanie z dotychczas podejmowanych aktywności na rzecz korzystania ze smartfona,
• korzystanie z telefonu komórkowego pomimo świadomości doświadczania trwałych bądź narastających problemów somatycznych, psychologicznych lub społecznych. 

Dlaczego się uzależniamy

Pomimo niewątpliwych korzyści, jakich doświadczamy w związku z codziennym używaniem smartfonów podłączonych do Internetu, okazuje się, że możemy w bardzo prostu sposób utracić nad nim kontrolę.

W roku 2016 w Gdyni Fundacja Dbam o Mój [email protected]ęg przeprowadziła eksperyment polegający na odłączeniu 103 młodych osób na 72 godziny od wszelkich urządzeń cyfrowych. Ochotnicy mieli w ciągu tygodnia znaleźć trzy następujące po sobie doby, w których nie mogli używać Internetu, tabletów, smartfonów, konsol do gier, radia, telewizji. W ciągu doby zwolniło się przeciętnie około 4 godzin czasu wolnego. Niestety część młodzieży oraz ich rodziców nie potrafiła w sposób kreatywny tego czasu zagospodarować.

 Badania eksperymentalne prowadzone wśród gdyńskiej młodzieży, jak również wywiady jakościowe prowadzone z uczestnikami eksperymentu oraz ich rodzicami rzuciły światło na czynniki, które miały decydujący wpływ na powodzenie naukowego przedsięwzięcia. Jakie czynniki wpływają na to, że dzieci i młodzież nadużywają korzystania z mediów cyfrowych? To opowieść na kolejny odcinek, ale już teraz można wskazać na kilka z nich:

• niekontrolowana „inicjacja cyfrowa”,
• nieograniczony dostęp do Internetu, w szczególności w urządzeniu mobilnym,
• brak zasad korzystania z mediów cyfrowych,
• nadaktywność na portalach społecznościowych,
• nuda, brak pasji zainteresowań,
• brak edukacji cyfrowej ze strony rodziców,
• złe relacje z rodzicami.

Pomimo tego, że fonohlizm nie występuje na międzynarodowych klasyfikacjach chorób, trudno powiedzieć, że problemu realnie nie ma. Pamiętajmy jednak o tym, że jeśli dzieci i młodzież nadużywają smartfonów i innych cyfrowych dobrodziejstw, to jest to skutek konkretnych czynników.

Pamiętajmy również o tym, że to nie media cyfrowe są złe. Złe lub dobre mogą być nasze nawyki w zakresie ich używania. Wysokie bądź niskie mogą być nasze cyfrowe kompetencje. Właściwe bądź niewłaściwe mogą być intencje, w jakich wykorzystujemy nowe technologie. I jeszcze jedna kwestia: to nie sam smartfon nas